Yerli veri indirme cihazı ve yazılımı üreten firmalarımızı , bu girişimleri nedeni ile tebrik ediyorum. Çok büyük oranda ithalata dayanan sektörde, önemli bir ihtiyaca cevap vermektedirler. Amacımız, daha iyi ve doğru işler yapabilmeleri için yardımcı olmaktır.

Takograf mevzuatına göre, firmalar takograf verilerini en geç 90 günde bir, sürücü kartı verilerini en geç 28 günde bir indirmek, 12 ay süre ile saklamak, verileri analiz ederek, ihlalleri tespit etmek ve ihlallerin tekrarlanmaması için gerekli önlemleri almakla yükümlüdürler. Takograf ve sürücü kartı verileri, 1024 bit şifreleme sistemi ile şifrelenmiş özel bir veri tabanı dosyasıdır. Bu veri tabanını açmak, içeriğini görmek ve analiz etmek için özel yazılımlar kullanılır. Takograf yazılımları,  bu özelliklerin bir kısmına veya tamamına sahip olabilmektedir.

• Verilerin indirilmesi.
• Verilerin arşivlenmesi.
• Arşivin yönetilmesi.
• Verilerin açılması.
• Verilerin içeriğinin görülmesi.
• Verilerin analizi.

Öncelikle,  analiz nedir?

Analiz, çalıştığınız alana göre farklı anlamlara gelse de, genel olarak çözümleme, tahlil etme anlamına gelmektedir. Konumuz ile ilgili olarak ise; Mevcut verilere (Takografta ve sürücü kartında kayıtlı) göre; sürücünün günlük, haftalık ve aylık çalışma, dinleme süreleri ile ihlallerinin ve muhtemel manipülasyonların  tespit edilmesidir. Kısaca yazılım, mevcut verileri kullanarak yeni raporlar ve sonuçlar üretebilmelidir.

Pazarda, yerli firmaların ürettiği iki yazılımı inceleyeceğiz. Bunlar, Tacon, Pars-Arge yazılımlarıdır. Bu firmaların yazılımları, firmaların ürettikleri veri indirme cihazı ile birlikte verilmekte , veri indirme cihazı ile birlikte lisanslanmaktadır. Yani,  bu yazılımlar başka marka ve model veri indirme cihazları ile çalışmamaktadır.  Başka bilgisayara kurmak için, halen kurulu oldukları bilgisayardan kurulumu kaldırmak gerekmektedir. Pars-Arge firmasının android tablet üzerinde çalışan bir sürümü de bulunmaktadır. Özellik olarak, birbirlerine çok benzemektedirler. Bu özellikler, ücretsiz olarak ve GPL (Genel kamu lisansı)  lisansı ile dağıtılan,  açık kaynak kodlu ReadESM yazılımı ile çok büyük benzerlik göstermektedir. ReadESM İngilizce dilini desteklemektedir. İsteyen kendi diline tercüme edip dağıtabilmektedir. Ancak bu dağıtımın ücretsiz olması ve kaynak kodlarının açık olması da gerekmektedir. GPL lisansı ile ilgili detaylı bilgiyi, ‘’https://linux.org.tr/gpl/’’  linkinden bakabilirsiniz.

Ücretsiz dağıtılan ReadESM yazılımı ile yerli yazılımların karşılaştırması yapıldığında, bir analiz yazılımında  görülmemesi gereken, kullanıcıyı ilgilendirmeyen, arka planda olması gereken  güvenlik anahtarlarının , ReadESM  ve yerli yazılımlarda açık açık görülüyor olması, yerli yazılımların özgün yazılımlar olamayabileceği konusunda şüpheye neden olmaktadır. Çünkü, ReadESM yazılımı, Avrupa’da dijital takograf uygulamasının başladığı yıllarda hayata geçirilmiş bir projedir, yerli yazılımların ise birkaç yıllık geçmişleri vardır. Ayrıca, Cartracker,  TisOffice, OPTAC  gibi takograf verisi  analiz yazılımlarında ve diğer analiz yazılımlarında  bu sertifikalar açık açık görülmemektedir. Güvenlik anahtarları  ve sertifikalar ile ilgili ekran görüntüleri aşağıdadır. Daha önemlisi; bu yazılımların hepsi, sadece takografın hafızasında kayıtlı bilgileri açarak göstermektedir. Veriler tek tek açılmak ve değerlendirilmek durumundadır. Birden fazla sürücü veya araç seçmek, belli bir tarih aralığı seçmek ve toplu analiz yapmak mümkün değildir.  Uluslararası nakliyatta çalışan sürücüler ile yurtiçi nakliyatta çalışan sürücülerin çalışma süreleri farklıdır, buna da yer verilmemiştir.

ReadESM içeriği (Araç verisine göre); Yazılımı şu linkten indirebilirsiniz;

https://sourceforge.net/projects/readesm/files/latest/download

Kurulumu çok basit. Setup dosyasına tıklayıp, devam ediyorsunuz. ReadESM programını çalıştırıp, kendiniz kullandığınız yazılım ile karşılaştırmasını yapabilirsiniz.

Genel Özet

• Sertifikalar
• Şirket kaydı
• Şasi No
• Plaka No
• Veri indirme periyodu
• Kart numarası
• Şirket kayıtları
• Etkinlikler

Olaylar ve hatalar

Hız aşımları

Detaylı hız grafiği

Teknik bilgiler

Bu bilgiler, takografta kayıtlı olan bilgilerin açılımıdır,  yazılım üzerine ayrıca bir bilgi koymamaktadır.

1. Pars-Arge  takograf yazılımı:

Genel bilgi

Etkinlik

Olay ve arıza kayıtları

• Arıza kayıtları
• Olay kayıtları
• Aşırı hız kayıtları
• Zaman ayar kayıtları

Ayrıntılı hız

Teknik bilgi

2.Tacon takograf yazılım:

Kontrol

• Olaylar
• Aşırı hız
• Son kalibrasyon
• Son kontrol
• İzin verilmiş hız

Genel Bakış

• Güvenlik sertifikaları
• Araç bilgileri
• Araç ruhsat bilgileri
• Araç veri indirme
• Şirket kayıt
• Kontrol
• Dijital imza

Aktiviteler

Olaylar hatalar

Ayrıntılı hız

Teknik data

Raporlama kapsamında, ham verileri Excel’e gönderilebilmektedir.

ReadESM programı ile yerli yazılımlar karşılaştırıldığında, aralarında önemli bir farklılık olmadığı, sadece farklı arayüzler (Vitrin) düzenlendiği görülmektedir. Yaptıkları analiz değil, takograf ve sürücü kartı verilerinin açılarak içeriğinin gösterilmesidir. Analiz işleminin konuyu bilen insan tarafından ve elle yapılması gerekmektedir.

Bir analiz yazılımında görülmemesi gereken, ama incelenen üç yazılımda da görülen sertifikaların ekran görüntüleri aşağıdadır; Şirket adı, kart numarası, şasi ve plaka numarası gibi bilgiler, gizlilik açısından silinmiştir.

ReadESM;

Pars-Arge:

Tacon :

Bu çerçevede, aşağıdaki soruları sormadan geçemiyoruz.

1. Yerli takograf yazılımları, ücretsiz dağıtılan ReadESM yazılımının kopyası olabilir mi?
2. Bu firmalar bu yazılımlar için herhangi bir resmi kurumdan destek almışlar mıdır?
3. Destek aldılarsa,  sadece tercüme edip, bir arayüz koyarak yerli yazılım geliştirilmiş olur mu,  destek almak için yeterli midir?
4. Bu yazılımlar ReadESM yazılımının kopyası ise, ücretli satılması ve lisanslanması, GPL lisansının ihlali değil midir?

Sonuç olarak, yukardaki bilgiler , yerli yazılımların , ücretsiz dağıtılan ReadESM yazılımının kopyası olabileceği konusunda  şüphe uyandırmaktadır. Gerisini, kullanıcılar değerlendireceklerdir. Ancak bu yazılımlar analiz yazılımı değildir, sadece verileri indirmeye, arşivlemeye, açıp içeriği görmeye uygundur.  Az sayıda  aracı olan, ihlal analizlerini manuel olarak kendi yapmak isteyen firmalar alıp kullanabilirler. Yerli olarak yazılım geliştiren diğer firmalarımız varsa, bu hususları göz önünde bulundurmaları uygun olacaktır. Bir analiz yazılımında ne gibi özellikler aranmalıdır, bir fikre sahibi olmak isterseniz, Cartracker takograf veri analiz yazılımını aşağıdaki linkten indirerek, bilgisayarınıza kurup 30 gün süre ile tam fonksiyonlu, ücretsiz kullanabilirsiniz.

İndirme linki; https://www.cartracker.sk/userfiles/download/CarTracker_Digital_V120152.zip

Bilal Yeşil

Taşımacılar.com