Konumuz tabiki lojistik sektörüne yönelik alınan tedbirler. İçişleri Bakanlığı yayınladığı bir genelgede, Kovid-19 salgını nedeniyle, İran ve Irak hariç, diğer gümrük kapılarından giren ve transit geçen araçların, en uzak gümrük kapısından 36 saatte, diğer gümrük kapılarından en geç 24 saatte çıkması gerektiği bildirilmiştir.

Bu genelge hem bizim vatandaşlarımız ve hem de yabancı uyruklu sürücüleri kapsarken, ikinci bir genelge ile bizim vatandaşımız olan sürücüler kapsam dışı bırakılmıştır. Ülkemizin AETR sözleşmesine taraf olduğu, uluslararası nakliyatta çalışan sürücülerimizin yurtiçi ve yurtdışında yaptıkları tüm çalışmalarda AETR sözleşmesinde belirtilen sürücülerin sürüş ve çalışma sürelerine uymak zorunda oldukları unutulmamalıdır. Bu genelgeler yayınlandığında, gerek Birlemiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu ve gerekse milli makamlar sürücülerin sürüş ve çalışma sürelerinde herhangi bir değişiklik yapmamışlardı. Bu durumda, İçişleri Bakanlığı genelgesinde belirtilen transit geçiş sürelerine uymak mümkün olabilecek midir? Hesaplama yapılırken, hudutlarımıza gelen sürücülerin, haftalık ve günlük dinlenmelerini yapmış oldukları kabul edilmiştir. Hudut kapısına geldiklerinde, henüz haftalık ve günlük dinlenmelerini yapmamışlarsa, ayrıca haftalık ve günlük dinlenme süreleri de, hesaplanan sürelere eklenmelidir.

Bazı gümrük kapıları arasındaki mesafeler aşağıdaki gibidir;

Kapıkule - Habur        :1916 Km.

Kapıkule - Gürbulak   :1798 Km.

Kapıkule - Çıldır        :1765 Km.

Kapıkule - Hatay        :1396 Km.

TIR’ların günlük ortalama hızı 80 Km/h tir. Günlük azami sürüş süresi 9 saat olduğuna göre (Haftada iki kere 10 saat olabilir), 24 saatte gidebilecekleri mesafe 720 Km. dir. Hudutlarımızdan giren sürücüler, zamanı gelen günlük ve haftalık dinlenmelerini  yapmadan sefere  devam etmeleri durumunda, ağır sonuçları olacak kazalara karışmaları muhtemeldir.

Uluslararası taşımacılıkta, AETR sözleşmesine göre, günlük dinlenme 9 saat, haftalık standart dinlenme 45 saat, kısaltılmış haftalık dinlenme ise,  45 saatten az, asgari 24 saattir. Sözleşme kapsamında, sürücülere  hareket etmeden önce günlük dinlenmelerini, ve haftalık dinlenme yapması gerekenlere ise  haftalık dinlenmenin asgarisin (24 saat) yapma imkanı tanınmalıdır. Bu durumda , hudut kapılarından çıkış süreleri aşağıdaki gibi olabilecektir.

Hudutta hiç dinlenme yapması gereken sürücüler için;

Kapıkule - Habur        :1916 Km.  48 saat + 6 saat   Toplam:54  saat

Kapıkule - Gürbulak   :1798 Km.  48 saat + 5 saat   Toplam:53 saat

Kapıkule - Çıldır        :1765 Km.  48 saat + 4saat    Toplam:52  saat

Kapıkule - Hatay        :1396 Km.  48 saat                 Toplam:48 saat

Hudutta günlük dinlenme yapması gereken sürücüler için;

Kapıkule - Habur        :1916 Km. 11 saat dinlenme + 48 saat + 6 saat   Toplam:65 saat

Kapıkule - Gürbulak   :1798 Km. 11 saat dinlenme + 48 saat + 5 saat   Toplam:64 saat

Kapıkule - Çıldır        :1765 Km. 11 saat dinlenme + 48 saat + 4saat    Toplam:63 saat

Kapıkule - Hatay        :1396 Km. 11 saat dinlenme + 48 saat                 Toplam:59 saat

Hudutta haftalık  dinlenme yapması gereken sürücüler için;

Kapıkule - Habur        :1916 Km. 24 saat dinlenme + 48 saat + 6 saat   Toplam:78 saat

Kapıkule - Gürbulak   :1798 Km. 24 saat dinlenme + 48 saat + 5 saat   Toplam:77 saat

Kapıkule - Çıldır        :1765 Km. 24 saat dinlenme + 48 saat + 4saat    Toplam:76 saat

Kapıkule - Hatay        :1396 Km. 24 saat dinlenme + 48 saat                 Toplam:73 saat

Hiç dinlenme yapmaması gereken sürücüler bile 48 saatten önce diğer hudut kapısından çıkamamaktadır. Bu süreleri kısaltmak için, kesintisiz sürüş süresinin 5-5,5 saate çıkarılması, günlük sürüş sürelerinin 10-11 saate çıkarılması, günlük dinlenmelerin 9 saate düşürülmesi , haftalık dinlenmelerin 45 saatin altına düşürülmesi , iki haftalık toplam sürüş sürelerinin 100-120 saate çıkarılması gibi ilave  tedbirler de alınmalıdır. Ancak, bu ilave tedbirler ya bir kanun ile veya bir KHK ile Alınan bu tedbirlerin, AETR sözleşmesi’ne göre gerekli yerlere bildirimlerinin  yapılması da gerekmektedir. Bu mevzuatta değişiklik yapılması ise, TBBM’nin ve Cumhurbaşkanlığı’nın yetkisindedir. Bu değişiklikler yapılmamıştır. Kararnamalerle düzenlenen genelde, çalışmaların kısaltılması ile ilgili olmuştur.

Yukarda belirtilen gerekçelerle, ilgi yazıda belirtilen sürelerin gözden geçirilmesi ve taraf olduğumuz uluslararası sözleşemelere uygun süreler belirlenmesi, ek olarak, sürücülerin sürüş ve çalışma sürelerinde, kriz süresinde uygulanacak toleransların belirlenmesi, ilgili birimlere ve AETR sözleşmesine göre ilgili uluslararası kuruluşlara bildirilmesi gereklidir.

Bu çalışmalar yapılmadığı taktirde, ilerde  veya halde  aşağıda belirtilen olaylar meydana geldiğinde, sonuçlarının  ne olacağının düşünülmesi gerekmektedir.

• Mevzuatta (Sözleşme , kanun ve yönetmelik)  belirtilen süreleri ihlal ederek, genelgede belirtilen sürelere uymak isteyen sürücü, yola devam ettiğinde, yeteri kadar dinlenemediği için  çok büyük maddi hasarlı ve can kaybına sebep olan kazaya karıştığında, sigortalar neye göre karar verecektir, mahkemeler hangi kurala uyacaktır?
•  
• İlerde sürücü firmasını, fazla mesai yaptırdığı için mahkemeye verirse, mahkeme hangi esaslara göre karar verecektir?
•  
• Yurtdışına çıkan sürücülere, yapılan denetlemelerde,  Türkiye’de bulundukları sürede çalışma sürelerini ihlal ettikleri tespit edilecek ve  cezai yaptırım uygulanacaktır. Bu durumda , bu cezaları kim ödeyecektir.
•  
• AETR sözleşmesine taraf ülkelerin sürücüleri, genelgede belirtilen sürelerde ülkemizi terk etmediklerinde,  bu nedenle cezai yaptırım uygulanırsa , konu mahkemeye intikal ederse mahkeme hangi kriterlere göre karar verecektir.

Sorular daha uzatılabilir, ama bu sorular ne anlatmak istediğimizi açıklıyor.  İlgili makamların bu konudaki cevaplarını, doğrusu merak ediyorum.

Bilal Yeşil

Taşımacılar