Avrupa sınırları içerisinde artan mal trafiğini karşılayabilmek, boş seferleri azaltmak ve verimli bir taşımacılık faaliyeti sağlamak amacıyla konferans üyelerince 1953 yılında çok taraflı UBAK belgesi kullanım kararı alınmıştır. UBAK belgesi, UBAK Üye ülkesi içinde kurulmuş taşıma firmaları tarafından izin verilen malların uluslararası taşınması ile ilgili bir kota sistemine göre gerçekleştirilen çok taraflı lisanslardır.

Türkiye’nin Baz kotası içinde verilen UBAK izin belgeleri, toplam puana göre sıralanan taşımacılara; birinci sıradaki taşımacıdan başlamak üzere belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde sırasıyla tahsis edilmektedir. UBAK izin belgeleri değerlendirmesinde Toplam yeşil taşıt sayısı, toplam taşıt sayısı, toplam sefer sayısı, izin belgeleriyle yapılan üçüncü ülke taşımaları toplam sefer sayısı ve verimlilik kriterleri göz önünde bulundurulmaktadır.

Türk Taşımacıları; Birçok ülke ile yaşanan geçiş belgesi sıkıntısı nedeniyle UBAK belgelerini sistemin esas amacının dışında ikili ve transit geçişlerinde daha fazla kullanmaktadırlar.

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığımız ve Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğünün gayretleri ile 2010 yılından itibaren her sene artan bir şekilde UBAK Baz kotasın da sağlanan iyileştirmeler Uluslararası Taşımacılarımız için önemli kazanım olmuştur.

UBAK belgesi için başvuran taşımacılara yukarıda belirttiğim kriterler çerçevesinde yapılan değerlendirme ile birinci sıradan itibaren dağıtılan ve dağıtım süresi içinde alınmayan belgeler daha önceki değerlendirmeye göre sıra ile taşımacılara tekrar tahsis edilmektedir.

Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğünün web sayfasında ; Süresi İçinde Teslim Alınmamış 2014 Yılı UBAK İzin Belgelerinin İkinci Tahsis Listesi bugün yayımlanmıştır.Belge almaya hak kazanıp 29.01.2014 tarihine kadar UBAK İzin Belgelerini almayan firmalar haklarını kaybetmiş sayılacaktır.

Tahsis listesini incelediğimde taşıma yaptığı ülkeleri yakinen bildiğim ve tahsis edilen belgeyi de geçiş belgesi ve maliyet açısından önemli olan ülkeleri kullanma imkanı olmayan firma/firmalara tahsis edildiğini tespit ettim. Örnek olarak; UBAK belgesi ile ücretsiz geçiş nedeniyle ortalama 500 Euro avantajı olan Macaristan UBAK belgesi tahsis edilmiş firma yetkilisi ile görüştüm. Aralık ayında ilk tahsiste tüm UBAK belgelerine Becaiş / takas imkanı verildiğinden, Firmalarına tahsis edilen Macaristan geçerli belgelerini Macaristan’ı kullanan taşımacılar ile 5 ülkede geçerli olmayan UBAK belgeleri ile değiştirdiğini, bu tahsiste bildiğim kadarı ile beçaiş/takas imkanı olmadığından Macar geçerli belgeyi mecburen alacağını güzergahı olan Bulgaristan-Sırbistan-Hırvatistan-Slovenya hattında kullanacağını belirtmiştir. Bu durumda Macar geçerli UBAK belgesi Macaristan'da kullanılmayacağından hem gerekli Macaristan belgesi ihtiyacı karşılanmayacak hem de her seferinde ortalama 500 Euro'luk geçiş ücreti ödeneceğinden taşımacılar ve ülke adına kayıp olacaktır.

Yine aynı durumun Geçiş Belgesi sıkıntısı hat safhada olan Rusya geçerli UBAK belgesi tahsislerinde de Rusya ya hiç gitmeyen firma/firmalara tahsis olduğunu tahmin ediyorum.

Ayrıca 5 Ülke geçersiz olarak tahsis edilen belgelerinde tahsis edilen ve geçerli olan o belgelerdeki ülke güzergahlarını kullanmayan firma/firmalarca alınır ise verimli olmayacağı kanaatindeyim.

Bilhassa geçiş belgelerinde çok sıkıntı çektiğimiz ve sorun yaşadığımız Avusturya, İtalya, Yunanistan, Macaristan ve Rusya geçerli UBAK belgelerinin o ülkelerden geçiş yapan taşımacılara tahsisi ve her tahsiste becaiş/takas imkanı sağlanması ile geçiş belgesi ihtiyacı karşılanacak ve verimlilik artacaktır.

Aralık ayında UBAK belgesinin ilk tahsisinde belirttiğim konuda azami dikkat gösteren ve dört senedir çok önemli kararları ile belgelerin verimli kullanımını sağlayan UDHB’lığı Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğünün bu hususları değerlendirmeye alacağı düşüncesini taşıyorum.

Ertuğrul Tarhan