Tanker devrildikten  ve sızdırmaya başladıktan sonra sanırım çok fazla yapacak bir şey kalmıyor.Yanıcı, parlayıcı, patlayıcı ortamlarda çalışmayı ve kullanılacak ekipmanların standartlarını  düzenleyen, ve bizimde harmonize ettiğimiz  ATEX  mevzuatına göre,  tehlikeli madde taşıyan araçlarda kullanılması gereken cihaz ve ekipmanların, özel ve mevzuatta belirtilen standartlara uygun olması gerekir.Bunlardan bizi ilgilendiren ,takograflar ve hız sınırlandırıcı donanımlar üzerinde durmak istiyorum.Bu teknolojiler, hem aracın devrilmesini önleyici tedbirleri ve hemde  araç devrildikten sonra yanmaması veya alev almaması için tedbirleri içermektedir.

Aracın sürücü yorgunluğu nedeniyle devrilmesini önlemenin yolu, sürücünün yeteri kadar dinlenmiş ve araç kullanabilecek kadar zinde olmasını sağlamaktır.Bunun için kullanılan cihazlar takograftır.Ancak, sadece takograf takmak yeterli değildir.Araç muayenelerinde takografların düzgün çalıştığının kontrol edilmesi, Polis denetimlerin'de de, sürücülerin çalışma sürelerinin kontrol edilmesi gerekir.Bu kontrol ve denetimler olmaksızın, takograf takmanın bir faydası yoktur.Takograf, denetimlerin yapılmasını kolaylaştıran teknolojik bir yardımcıdır.

Mevzuata göre, tehlikeli madde taşıyan ADR'li araçlarının hızlarının 60 km/s  ile sınırlanması gerekmektedirr.Yani, gaza ne kadar basarsan bas, aracın hızının 60 Km/s'in üzerine çıkmaması gerekir.Bizim kabul ettiğimiz 92/24/AT Hız Sınırlandırıcı Donanımlar Tip Onaya yönetmeliğine göre, aracın boş veya dolu olduğuna bakılmaksızın , hız 60 KM/S ile sınırlandırılmalıdır.Devrilen aracın , devrilme anında hızının ne olduğuna bakmak gereklidir.Belki, hızı belirtilen değerde sınırlandırılmış olsaydı, devrilmeyecekti.

Maalesef, hem  takograf ve hemde hız sınırlandırıcı ile ilgili kusurlar, araç muayenelerinde hafif kusurdur.Bu nedenle , belki gerekli kontroller gerektiği şekilde  yapılamıyor.Bu  iki konudaki kusurların kesinlikle ağır kusur olarak değerlendirilmesi gerekmektedir.

Şunu rahatlıkla söyleyebiliriz;Takograf ve hız sınırlayıcı donanımlar ile ilgili etkin  ve çalışan sistem kurulabilirse, kaza sonucu kayıpları %25-30 azaltmak mümkündür.Kazaların ve kayıpların önlenmesinde ana tedbir, takograf ve hız  sınırlandırıcı donanımlardır.Diğer tedbirler, katkı sağlayan tedbirlerdir.

Girişte de belirtildiği gibi, ADR li araçlarda kullanılan  cihazlar belirtilen standartları taşımak zorundadır.Bu, uyumluluk cihaz üzerine konan   işareti ile belirtilir.Açılımı; ''Explosion Proof'', patlamaya karşı dayanıklı amlamındadır.Bu işaret, takografların ön yüzünde görülebileceği gibi, ürün etiketi üzerinde de bulunmaktadır.

Sadece takograf değil, sensör ve kablolarda mevzuatta belirtilen standartları karşılamak ve belirtilen işaretleri taşımak zorundadır.Ayrıca, montajda, akım sınırlayıcı kullanılması,  takograf cihazı etrafındaki ısının 60 ⁰C'y, sensör etrafındaki ısının ise 80 ⁰C 'yi geçmemesi gerekmektedir.Bu şartların yerine getirildiği, hem   araç tescilinde ve hem de araç sigortalanırken incelenebilir.

Bu husus AB tip onaylı analog ve dijital takografların kullanım ve servis kılavuzlarında açık olarak belirtilmiş olmasına rağmen, taşıma şirketlerine yaptığımız ziyaretlerde, ADR li araçların normal takograflarla, ADR li olmayan araçların, EX-Proof takograflar takılarak gönderildiğini görmekteyiz.Yerli tip elektronik  takografların kullanıcı ve servis kılavuzlarında bu tip bilgilere rastlanamamıştır, varsa ve gönderirlerse buradan duyururuz.

Belirtilen özellikteki donanımların, ek maliyet getireceği açıktır.Buna itirazlar  gelecektir.Bu noktada şunu sormak gerekiyor;İnsan hayatımı daha kutsal, yoksa ''EKMEK'mi? Diyarbakır'daki LPG kazasında  kaybolan hayatların bedelini ödeyebilirmisiniz, 70 kişinin çektiği  ızdırabı ve acıyı yoksayabilir, telafi edebilirmisiniz?