Bugünkü konumuz uluslararası karayolu ile eşya nakliyeciliğinin ilk yıllarında karşılaşılan dertler, problemler, zorluklar…

Daha önceki yazımda belirtmiş olduğum, sıraladığım öncü firmaların, kurucularının birçoğu, ilk dönemlerdeki Avrupa taşımalarında araç ile seyahat etmişlerdir…

Amaç, yolları görmek, tanımak, hudutlardaki, varış noktasındaki gümrük işlemlerini bizzat yerinde görmek, giderleri öğrenmek, tabii ki alıcı firmalar ile diyalog içerisine girip, pazarlama yapmak. Artı olacakta ayni mesleği yapacakları Avrupalı meslektaşlar ile tanışmak ve nasıl bir işbirliği içerisinde (partnerlik—acentelik) olunabilineceğini araştırmak…

O yıllarda ihracat taşımasının nakliyeci açısından operasyonu ve isleyişi aşağıda sıraladığım şekilde idi.

Sırası ile;

1- İhracatçı firmadan araç ihtiyacı talebi alınır, fiyatlandırma yapılır. (TL üzerinden!!!) anlaşmaya varılır. Tüm bu işlemler şifahi olarak yapılır idi. (Basiretli Tüccarların devri!!! Söz ağızdan çıkar….

Ödeme şekli…Peşin…ve NAKIT!!!! (Bugünkü gibi 60-90 gün vadeler söz konusu değil idi…)

2-) Sözlü anlaşma yapıldıktan sonra, yüklemenin yapılacağı gün nakliyeci, aracı yükleme noktasına yönlendirirdi. İhracatçı firmanın gümrük komisyoncusu veya ihracatçı firma, nakliyeciye, yükleme talimatı ile bir elemanını yollar, nakliyecide, Gümrük İdaresi’ne hitaben bir ACENTE MEKTUBU düzenlerdi. 

Bu mektupta, ……… plakalı   araç ile, …….. kadar kasa-karton kutu-çuval (ambalaj sekli ne ise) ……………. kadar kilo ……. ürünü yükleyeceğini, yurt dışı edeceğini beyan ve taahhüt eder. Ve gümrük komisyoncusuna verir. Bu mektup ile gümrük komisyoncusu, ihracat beyannamesini düzenler.

3-) Nakliyeci, yükleme talimatındaki bilgiler ışığında C.M.R.   Hamule Senedini düzenler. Bir elemanını ihracatçı firmaya gönderir ve CMR Hamule Senedini, ihracatçı firma yetkilisine imzalatır ve bir refakat mektubu ile yüklemeyi müteakip, 24 saat içerisinde ilgili bankanın KAMBIYO servisine verirdi. Vermek zorundadır (1567 sayılı TÜRK PARASINI KORUMA KANUNU mucibince!..)

4-) TIR Karnesi’ni daktiloda düzenler. 

O dönemdeki TIR karneleri aynen bir çarşaf kâğıt gibi idi. 2 katlı TIR Karnesini düzenler iken, aracın transitte geçeceği hudut kapılarının isimlerini belirtmek zorunda idiniz.

(Örneğin araç Belçika’ya ihracat malı götürüyor ise; sırası ile çıkış Gümrüğü Kapıkule/Kapitan Andrejevo(Tr/Bg), Dimitrovgrad/Kalotina (Bg/Yugoslavya), Sentilj/Spielfeld (Yugoslavya/Avusturya), Salzburg/Bad Recihenhall (Avt/Almanya), Aachen/Eynatten(Almanya/Belcika) deklare edilir idi.)

5-) Merkez Bankası’ndan alınan sürücü döviz tahsisinden, surucuye yol avansı verilir, yola çıkartılır idi.

6-) Yurt dışına yük bildirimi (avis- pre advise) kendi büronuz veya acenteniz var ise, araçtaki yük ile ilgili bildirimi telex ile (banta alıp) iletirdiniz.

Formasyonu da;
a- Plaka
b- İhracatçı
c- Alıcı
d- Gümrükleme noktası ve acentesi
e- Taşınan yükün bilgileri
f- Navlun ödeme sekli.

Kullanılan güzergâh (route)

Kullanılan geleneksel   güzergah (route) ….Türkiye-Bulgaristan-Eski Yugoslavya-Avusturya-Almanya…

Yolların durumu…

Bulgaristan-Eski Yugoslavya tek araç gidiş-geliş. Azami hız limiti 70 km ve Avusturya’dan itibaren otoyollar.

Sürücü ile iletişim

Çıkış noktasından hareketten sonra (İstanbul-İzmir-Ankara vd şehirler…) sürücüden ilk bilgiyi Kapıkule’den alınırdınız.

(O dönemde Kapıkule’de işlemleri, iş takipçiler yapar idi. Bu iş takipçiler içerisinde en faal olanı YOUNGTÜRK idi. Bugünkü YOUNGTÜRK NAKLİYAT, Süleyman Bey..)

Kapıkule’den sonra ikinci geçiş-durum bilgisini, Spielfeld veya Salzburg’da alır idiniz. Eğer araç Almanya’ya gidiyor ise, daha sonrada teslimat noktasında sürücüden bilgi alırdınız.

Nazmi Özcan