Takograf muayeneleri, bildiğiniz üzere takograf yetkili servisleri tarafından yapılabilir ve bu servisler Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yetkilendirilirler. Yürürlükteki mevzuata göre ilk yetkilendirmeler, 2010 yılında yapılmıştır. O günden bugüne takograf muayeneleri konusundaki hatalı işlemler bir türlü düzeltilemedi. Sorumlular harekete geçmezse düzeltilmesi de mümkün görünmüyor.

Mevzuata uygun yapılan bir muayene işlemi, 40-60 dk. sürer. Araç, en az 2 km mesafe kateder. Sırası ile; Önce, bazı kontroller yapılır, sonra bazı parametreler ölçülür, sonra bu parametreler takografın hafızasına kaydedilir, sonra bu parametrelere göre, takograf hız, mesafe ve zamanı doğru ölçüyor mu diye doğrulama (Kalibrasyon) yapılır. Hız, mesafe ve zamanca sapmalar,  mevzuatta  belirtilen toleranslar dahilinde değilse, muayene işlemi tekrarlanır , sapmalar  hep yasal sınırlar dışında kalırsa, en sonunda takograf değiştirilir. Dijital takograf, bildiğimiz anlamda tamir edilemez, arızalandığında değiştirilmesi gerekir.

Bugüne kadar yapılan muayenelerde, kalibrasyon aşamasının atlandığını , ama yapılmış gibi sonuçların girildiğini görüyoruz. İşlemleri tam olarak yapan / yapmaya çalışan servisler de var, elbette.

• Muayene belgesine, muayene işlemi esnasında katedilen mesafe, başlangıçta 10 km olarak yazılırken, daha sonra 2 km olarak sabitlendi. Ama teknik bilgi çıktısına baktığınızda ise, gerçekte ‘’Sıfır’’ km yapıldığı görülmektedir.

• Muayene başlangıç ve bitiş saatlerini kontrol ettiğimizde ise, işlemin birkaç dakika içinde yapıldığı görülmektedir.

• Neredeyse 10 yıla yakındır, kalibrasyon sonucunda tespit edilen hız, km ve zaman sapmaları, tüm Türkiye’de  aynı değerler girilmektedir veya girilememektedir. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın takograf portalı, bu değerleri otomatik olarak atamaktadır. Bulunan değerler, + veya – olarak belirtilmelidir. Gerçekte bu değerlerin  her yerde, her zaman hep aynı çıkması mümkün değildir. Sapmalar toleransların dışında kaldığında, muayene yeniden yapılırsa, katedilen mesafe artacaktır. Ama,bugüne kadar yapılan muayenelere baktığımızda, tekrarlanan muayene çok azdır. Bu, işin özüne aykırıdır. Yasal toleranslar resimde ikinci, muayene belgesinde toleransların yer aldığı kısım birinci.

Sizde birkaç aracınızın muayene belgesini, resimde görülen bilgilerle karşılaştırın. Gördüklerinizi, bu yazıda yapılan açıklamalar doğrultusunda değerlendiriniz. 

Bu durumun sebepleri nelerdir?

• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Takograf servisleri personeli için zorunlu olan takograf teknik eğitimini kaldırmıştır. Servis personelinin bilgisi yeterli değildir.

• Bakanlık, takograf portalını doğru şekilde yapılandırılmamıştır.

• Bakanlık ölçü ve ayar memurları, takograf muayeneleri konusunda yeterli bilgiye sahip değildirler. Servisleri denetlediklerinde, muayene işlemlerini kontrol ederek, hataları tespit edememektedirler.

• Muayene ücreti  çok düşüktür (2022 yılı için 139,6 TL+KDV). Servisler ayakta kalmak için, kısa sürede işlemleri tamamlayıp, daha çok araca hizmet vererek, giderleri karşılamak istemektedirler. AB ülkelerinde en düşük muayene ücreti 60 AVRO, 10 dakika süren egzoz muayene ücreti 110 TL (KDV  dahil) dir.

• Araç sahipleri, takograf muayenelerini nasıl kontrol edeceklerini bilmemektedirler. Bu iş için sadece  beş (5) dakika ayırmaları yeterlidir. Yol kenarı denetimlerinde bu nedenle ceza almaları muhtemeldir. Yaşanmış örnekler vardır.

Hatalar ve eksiklerin oluşmasında en büyük pay kimindir? Ben tespitlerimi yaptım, değerlendirmeyi okuyucuya bırakıyorum. Umarım, ilgililer kendi üzerlerine düşeni yaparlar. Arzu ederler ve görüşmek isterlerse de, kendilerine bildiklerimizi anlatırız.

Bilal Yeşil