26 Kasım-02 Aralık 2012 tarihleri arasında Toplu Ulaşım Haftası’nın bu yıl 3. yapılacak. Ayrıca TRANSİST2012 etkinlik kapsamında 5. Ulaşım Sempozyumu Fuar’da düzenlenecek ve ana tema Enerji, Ekoloji, Etkinlik ve Ekonomi olacak.

1871 yılından bugüne ulu bir çınar gibi dimdik ayakta duran İETT; sanat, siyaset, iş dünyasında tanınan birçok ünlü ismi de bünyesinde yetiştirmiştir. İşte Sayın Başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan’da bu kurumdan çıkmış dünyanın sayılı liderlerinden biridir. Sayın Başbakanımız hem İETT kökenli, hem de Büyükşehir Belediye Başkanlığı görevini yürütmüş biri olarak toplu taşımacılıkta en ince ayrıntılara kadar bilgi ve tecrübe sahibidir. Lakin 10 yıldır Başbakanlık yapmasına rağmen İETT veya özel halk otobüslerinin (Açılışlar hariç) hiçbir oluşumuna katılmadı.

TRANSİST 2012’nin açılış gününde Sayın Başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan başta olmak üzere, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Sayın Binali Yıldırım ve Büyükşehir Belediye Başkanımız Sayın Kadir Topbaş’ı da orada görmek isteriz. Çünkü ulaşım ciddi bir konudur. Bugün İstanbul başta olmak üzere diğer Büyükşehirlerde hızla büyümekte ve bu büyümeyle birlikte de en büyük sıkıntı ulaşım da yaşanmaktadır.

30 yıldır kentiçi toplu taşıma sektörünün içindeyim ve İETT Genel Müdürü Dr. Hayri Baraç’nın yaptığı çalışmaları takdirle karşılıyorum. İETT ve özel halk otobüsü esnafı arasında kurduğu bağda giderek güçlenmekte, ortaya ise kaliteli toplu taşıma hizmeti çıkmaktadır. Bu yıl Toplu Ulaşım Haftası’nın 3’üncüsü düzenleniyor ve Sayın Dr. Hayri Baraçlı ekibiyle birlikte daha önceki yıllarda elde edilen verileri, uygulama ve denetime dönüştüreceğine yürekten inanıyorum.

Bu etkinliğe tüm özel halk otobüsü esnafı da tam kadro katılım göstermelidir. Katılım göstermelidir ki; dernek ve şirket yöneticileri kendini güçlü hissetsin, sorunları ve çözüm yollarını daha iyi hazırlanarak panelde aktarsınlar. Çünkü hükümet temsilcileri panelde, akademisyenler panelde, İETT yöneticileri panelde, üretici temsilcileri panelde olacak! Birçok üretici firma fuarda teknoloji harikası otobüslerini sergileyecek. Esnaf burada hem araçları yakından tanıma fırsatı bulacak, hem de yetkililerle birebir görüşme imkânına sahip olacak.

Evet, bu yılın teması Enerji, Ekoloji, Etkinlik ve Ekonomi dedik. Şimdi bu konuda ne yapabiliriz bir bakalım.

Otomotiv sektöründe ülkemiz dünya devleri ile yarışır hale geldi. Bugün Türkiye’de üretilen otobüsler, 60’dan fazla ülkede kullanılmakta. Taşımacılığın en büyük gider kalemi akaryakıttır. Ülkemizde doğalgazlı ve elektrikli otobüsler üretilmesine rağmen, dolum ve şarj istasyonları henüz yaygınlaşmadı. Biran önce bu istasyonlar yaygınlaşmalı, elektrikli ve doğalgazlı otobüsler hizmete girmelidir. Doğalgazlı otobüsler bazı belediyeler bünyesinde hizmete girdi ama bu yeterli değil.

Ulaşım da gelecek raylı sistemle entegre ve bunu gören belediyeler bu alanda yatırımlarına hızla devam ediyor. İstanbul da metrobüs kısa vadeli bir çözümdü ve 350 bin yolcu taşıma kapasiteli planlandı. Bugün bu sayı 600 bine çıktı. Metrobüsle İstanbul trafiği ise bir nebzede olsa rahat bir nefes aldı. Raylı sistemler bir bir devreye giriyor, geriye ise bunların entegrasyonu kalıyor. Bu konuda ise gerek Büyükşehir belediyesi, gerek İETT, gerekse özel halk otobüsü sivil toplum kuruluşları akademisyenlerle birlikte toplantılar yapıp, projeler geliştiriyor.

İstanbul’da otobüslerle toplu taşıma oyuncusu ikiydi İETT ve özel halk otobüs işletmeleri olarak. Bugün ise İstanbul A.Ş. ile üçe çıktı. İETT kendi çıkarları için çalışıyor… Özel halk otobüs işletmeleri kendi çıkarları için çalışıyor… İstanbul A.Ş. kendi çıkarları için çalışıyor ve ortada bir çıkar çatışması var!... Bu sorunu çözmek gerekir. Otobüsler aynı, kullanılan kart aynı, gidilen hat aynı… Dar bölge içinde dar bölge! Çözüm? Çözüm de belli; İstanbul’u 3’e bölmek. Bu şekilde bir düzelme olacağı inancındayım.

Ekonomi konusuna gelince reklam ve KDV! Bugün gelirin büyük bir kısmı akaryakıta ve yedek parçaya gidiyor. İETT kamu kurumu devlet desteğiyle ayakta kalabilir ama özel halk otobüsü esnafı öyle değil. Taşıma ücretine zam yapıldığında Büyükşehir Belediyesi de tepkilerin odağında oluyor. İstanbul dünyanın gözbebeği olan bir şehir ve burada özel halk otobüsleri reklam pastasından pay alamıyor. Otobüslere giydirme reklam alımları konusunda izin verilmeli ve bu sayede esnafa bir kazanç oluşturularak, sırtındaki maliyetlerin bir kısmını almak gerekir. KDV konusuna gelince, hak edişlerde yüzde 18 KDV uygulanmaktadır. Oysaki özel halk otobüsü esnafı bir nevi kamu hizmeti yapmaktadır ve KDV oranı yüzde 18 yerine bir alt dilimi olan yüzde 8’e çekilmelidir.

Son çözüm ise Toplu Ulaşım Haftası’nın organizatör firmasına olacak. Geçmiş yıllarda organizasyon eksiklikleri yaşanmıştı. Eksikler gözden geçirilsin, aynı hatalar tekrar yapılmasın. Etkinlik kapsamında basın göz ardı edilmesin. Kumanyalar ona göre hazırlansın. Geçtiğimiz yıl gazetecilere kumanya verilmedi, oradaki görevliler “kumanyalar sadece panelistler içindir” ifadesini kullandı. Bir çok muhabir bu söz üzerine mekanı terk etti. Aynı olay bu yıl yaşanmasın.

Göksal Purtuloğlu