Yeni teknolojilerin geliştirilmesi sonucu sanayi yeni bir devreye girmiştir. Bu yeni devre, Endüstri 4.0 olarak tanımlanmaktadır. Kısaca dördüncü sanayi devrimi gerçekleşmiştir. Tabii bu durum, gelişmiş toplumlar için geçerlidir. Bizim gibi gelişmekte olan ülkelerin bu devrimi kaçırmaması gerekmektedir.

Bu yeni döneme damga vuran teknolojiler nelerdir?

Bu yeni döneme damga vuran başlıca teknolojiler; internet, nesnelerin interneti (IOT), yapay zeka (AI) , Sanal gerçeklik (VR) ve arttırılmış gerçeklik (AR), otomasyon ve robot teknolojileri, büyük veri (Big DATA) ve veri madenciliği, siber fiziksel sistemler (CPS), değer katan üretim ve 3D yazdırma gibi teknolojilerdir.

Endüstri 4.0 yatay ve dikey integrasyonu içermektedir. Sisteme entegre edilecek diğer sistemler de sistem adının sonuna ‘’4.0’’ eklenerek tanımlanmaktadır. Lojistik 4.0, Ulaştırma 4.0, İnsan Kaynakları 4.0 gibi. Takograf, ulaştırma 4.0 veya diğer adı ile akıllı ulaşım sistemleri kapsamında olan bir cihazdır ve takılı olduğu aracın kendi sistemleri arasında ve dış dünya ile iletişiminde  merkez cihaz konumunda olacaktır. Takograf takılı olan bir araçtan, takografı söktüğünüzde araç güvenli olarak çalışmayacaktır, Takograf takılı olmayan araçlarda, takografın işlevlerini yerine getiren bir ‘’Takograf simülatörü’’ bulunmaktadır.

Halen pazarda, marka farkı olmaksızın, birinci, ikinci ve üçüncü nesil olmak üzere,  üç nesil dijital Takograf bulunmaktadır. Bu Takograf nesilleri arasında; çalışma hızı, fonksiyonlar, güvenlik ve süre hesaplama bakımından farklılıklar bulunmaktadır. Dördüncü nesil dijital Takograf ise Mart 2019 dan itibaren, yeni tescil edilen araçlara takılmaya başlayacaktır. Yeni nesil takograflarla ilgili mevzuat, bu takografları ‘’Akıllı Takograf (Smart Tachograph)’ olarak tanımlamaktadır. Ancak endüstri 4.0 akımına uyarak, bazı çevrelerde  ‘’Takograf 4.0’’ olarak ta tanımlanmaktadır. Akıllı takografları, Mart 2019 dan sonra (Ertelemeler olabilir)  yeni tescil edilen uluslararası nakliyatta çalışan araçlar zorunlu olarak takacaklardır. Yurt içi nakliyatta çalışan araçlar için henüz bir düzenleme açıklanmamıştır.

Akıllı Takograf ‘’Smart Tachograph’’ ne gibi yenilikler içermektedir?

Mavi; halen mevcut. Kırmızı: 2019 da eklenecek.

1.Üniversal arabirim; Araca sonradan takılacak ve takograftan bilgi alması gereken cihazlar doğrudan bu arabirime takılacaktır. Ek kablo çekme veya kesme işlemleri olmayacaktır.

2.Entegre araç takip sistemi; Yeni nesil takograflar bir araç takip sistemi ile gelecektir. Araç takip sisteminin dahili mi veya harici mi olacağı konusunda henüz bilgi yoktur. Takograf böylece, hem araç dışı sistemler ile iletişim kurabilecek, hem de Takograf daha sık konum ve Km bilgisi alacaktır.

3.Daha hızlı; Cihaz eski nesillere göre daha hızlı çalışacak, verileri daha hızlı indirmem mümkün olacaktır. Mevcut cihazlarda veri indirme, veri miktarına bağlı olarak 10 dk. İle 45 dk. arasında sürmektedir.

4.Kısa mesafe iletişim sistemi; Takograf üzerinde kısa mesafe (200-250 mt.) menzilli bir telsiz sistemi olacaktır. Yol kenarı denetim istasyonlarında bu telsizin alıcıları bulunacaktır. Takografta uygunsuzluklar veya manipülasyon varsa, araç yol kenarı denetim istasyonundaki alıcının menziline girdiğinde, bu uygunsuzluk ve manipülasyonlar otomatik olarak alıcıya gönderilecektir. Ancak, sürücünün bu verilerden bazılarının gönderilmesi için izin vermesi gerekmektedir. Bu ihlal bildirimine göre, otomatik ceza yazılması söz konusu değildir. İhlal bildirimi yapılan aracın durdurulması, denetlenmesi ve sonra ceza yazılması gerekmektedir.

Otomatik gönderilecek bilgiler şunlardır:

• Son güvenlik ihlali girişimi.
• En uzun elektrik kesintisi.
• Sensör arızası.
• Hareket sensörü veri hatası.
• Araç hareket çakışması.
• Geçerli kart takmadan sürüş.
• Sürüş esnasında kart takma.
• Saat ayarları.
• Son iki kalibrasyon bilgileri ve kalibrasyon verileri.
• Araç tescil bilgileri.
• Takograf tarafından kaydedilen hız bilgileri.
• Yürürlüğe girdiği takdirde, araç ağırlık bilgisi

5.Araç üstü kantar entegrasyonu; Halen bazı araçlarda ‘’araç üstü kantarlar’’ opsiyonel olarak bulunmaktadır. Bu kantarların zorunlu hale getirilmesi ve Takograf ile iletişim sağlaması planlanmaktadır (Daha ileri bir tarihe de ertelenebilir).Böylece, istiap haddinden fazla yük alan araçlar da, yol kenarı denetim istasyonlarına otomatik olarak raporlanabilecektir.

6.Geliştirilmiş kripto sistemi; Takograf-sensör ve Takograf içindeki birimler arasında veri akışı daha güvenli bir kriptolama sistemi şifrelenecektir.

7.Kolay kullanım: Sonradan kullanıcı tarafından eklenecek Bluetooth cihazı sayesinde, sürücü süreleri cep telefonu, veya tablet PC üzerinde görebilecek veya aynı cihazları kullanarak takografa bilgi girebilecektir. Halen kullanmakta olduğumuz takograflar da, sürücü bu bilgileri elle girmek zorundadır ve bu işlem zaman alan bir işlemdir.

Akıllı Takograf (Takograf 4.0 ve Dördüncü Nesil Takograf))  ile neler değişecektir?

1.Yol kenarı denetimlerinde, ihlalleri olan araçlar durdurulacak, olmayanlar gereksiz yere durdurulmayacaktır. Kurallara uyan sürücüler ve firmalar kazançlı çıkacaktır.

2. Sürücü kartlarının yenilenmesi gerekecektir. Eski kartlar ile yeni takograflar kullanılamayacak, ancak yeni kartlar ile eski takograflar kullanılabilecektir.

3.Araçlara ek cihazların takılması, standart arabirim sayesinde kolaylaşacaktır.

4.Sürücüler cep telefonu veya tablet PC yardımı ile takografları daha kolay kullanacak, sürüş ve dinlenme sürelerini takip edebilecektir.

5.Veri indirme süreleri kısaldığı için, firmalar zaman tasarrufu sağlayacaktır.

6.Firmalar gerçek zamanlı bilgilere daha kolay ulaşacak, filo ve taşıma yönetimi iyileşecek ve verimlilik artacaktır.

7.Akıllı takografların güvenlik sistemlerinin geçerlilik süresi ömrü 15 yıl ile sınırlandırılmıştır. Her 15 yılda bir takografın yenilenmesi gerekecektir. 

Görüldüğü gibi, akıllı takografların sağladığı yeni imkanlar vardır. Firmalar, Takograf kullanımından şikayet etmeyi bırakmalı (Kullanmak zorundalar), bu teknolojiden en iyi şekilde nasıl faydalanacaklarını araştırmalı ve uygulamalıdırlar. Gelişmelere ayak uyduramayan firmaların ayakta kalma şansı olmayacaktır. Halen üçüncü nesil dijital Takograf uygulamaları geçerli olmasına rağmen, (Her nesil Takograf yeni uygulamaları da beraberinde getirmektedir) ülkemizde uygulama seviyesi birinci nesil seviyesinin bile gerişindedir. Dördüncü  nesil Takograf uygulamasına nasıl uyum sağlanacak, merak etmemek mümkün değil. Dijital Takograf uygulaması 16 Haziran 2010 tarihinde yürürlüğe girmesine rağmen, hala bir çok firmanın(şirketin)  firma kartı almamış olması da düşündürücüdür. Bundan herkes; firmalar, sürücüler, bakanlıklar, takografcılar gerekli dersi çıkarmalıdır.

Bilal Yeşil
Tasimacilar.com