Kışın, buzlanan ve karla kaplanan cadde ve yollarda, buz ve karla mücadelenin maliyeti ve yollarda meydana gelen hasarların büyüklüğü bilinmektedir. Genelde katı halde tuz ve tuz eriyikleri kullanılmaktadır. Tuz, asfalta ve çevreye ciddi zararlar vermekte, köprü ve viyadüklerdeki metal aksamları ömrünü kısaltmakta, yer altı sularına sızmaktadır. Bu nedenle her yıl yolların asfaltı onarım görmektedir. Uygulaması çok maliyetlidir ve uygulamada birçok riskler mevcuttur. Gelişmiş ülkelerde kullanılan organik buz önleyici/çözücü solüsyonlar ise pahalı olduğu algısı ile kullanılmamaktadır.

Artık, tamamen Türk mühendisler tarafından geliştirilen ve yerli kaynaklar kullanılarak üretilen, ekonomik, çevre dostu bir buz önleyici/çözücü solüsyon, ülkemizde de bulunmaktadır. ''YEATZ'' buz önleyici/çözücü solüsyon, Belediyeler ve Karayolları Genel Müdürlüğü ve Devlet Hava Meydanları İşletmesi tarafından değerlendirilmesi gereken bir üründür.

Yeatz buz çözücü/önleyici solüsyon,  buz önleyici/çözücü maddeler konusunda dünyanın en önemli otoritesi olarak kabul edilen ve Akredite bir laboratuar olan Kanada Lima&Amil Laboratuarı’nda test edilmiştir. Uygulanan testler ve sonuçları aşağıdadır.

AIR 5567A Test (Catalytic Carbon Disc Oxidation Test for SAE AMS 1431/1435 Runway and Taxiway De-Icing Chemicals). Havalimanlarındaki Pist ve Piste giden yollar için test edilen ürün, uçakların fren sistemlerine zarar vermediği belirlenerek, dünyadaki her havaalanında kullanılması konusunda onay almıştır.

AIR 6171 & 6172 Test (Runway Deicer Performance Test for SAE AMS 1431/1435 Runway and Taxiway De-Icing Chemicals). Havalimanlarındaki Pistler için test edilen ürün, uçakların iniş ve kalkışlarında uçakların kaymasını önlediği, gibi buz tutma ve eritme konusunda da üstün performans gösterdiği belirlenmiştir. Ürünün rakipleri olan (CMA) Kalsiyum-Magnezyum-Asetat ve (Pac) Potasyum-Asetat’a karşı üstün olduğu da test ile kanıtlanmıştır.

FP-194 Test (Large Transport Type Aircarft Airodynamic Testing Of The Candidate Type 1 Fluid). Ürünün bir diğer türevi ise, çok soğuk havalarda uçakların oynar bölümlerine (flap, stabilizör vs) sıkıldığı takdirde, uçağa zarar vermediği ve verimli olarak buz oluşumunu önlediği konusunda onay almıştır.

Yeatz solüsyon, çevrecidir, ağaçlara, altyapıya, doğaya zarar vermez. Ürün;

• Karın yol yüzeyine tutunmasını engelleyip donma ve buzlanmayı önleyen kimyasal bir çözeltidir.
• Kar yağışı ve tipiden önce uygulanır.
• Anti-friz özelliği sayesinde buzlanmayı engeller.
• Yol yüzeyinde, karın tutunmasını engelleyen ince bir tabaka halinde kalır.
• Yoğun trafikte dahi yolda kalarak ıslaklığı absorbe eder.
• Çevre dostudur, bitkiler için gübre görevi görür.
• Uzun ömürlü olması, kısa sürede kolayca uygulanabilir olması hem iş gücünden hem de zamandan tasarruf sağlar.
• Aşındırıcı madde içermediğinden asfalta, betona ve metal aksama zarar vermez.
• Çok düşük ısılarda bile etkilidir. (-50°C ‘ye kadar).

Yeatz Buz Çözücü Teknik Özellikleri

• Hidrofil yani nemi ve suyu tutma özelliği vardır.
• Donma noktası -50°C civarındadır. (Tuz çözeltilerinin donma
  noktası -7°C civarındadır.)
• Saatte 40km hızla, metrekareye 16-25gr. yoğunluğunda uygulanabilir.
• Yolun durumu ve hava koşullarına göre yol üzerinde en az 48
  saat işlevselliğini korur.
•  -15°C’de, saatte 1.2 cm buzu çözer.
• Yanıcı, parlayıcı, patlayıcı ya da aşındırıcı özelliği yoktur.
• Asfaltta ya da ziftte aşındırıcı etkisi yoktur.
• Deri ya da suyla temasında zararı yoktur.
• Depolama ömrü iki yıldır.

Sonuç olarak YEATZ geleneksel yöntemlere göre;

Kazalarda       :%85 azalma,

İşçilikte           :%68 azalma,

Malzemede    :%85 azalma sağlamaktadır.

Yeatz buz önleyici/ çözücü nerede ve kimler tarafından kullanılabilir;

· Hava alanlarında buz ve karı eritmede, buzlanmayı önlemede,

· Kalkacak uçakların, hareketli parçalarının donmasını önlemede,

·  Kaldırımlarda yayaların güvenle yürümelerini sağlamak için,

· Yollarda, otoyollarda, havalimanlarında, benzin istasyonlarında, bina girişlerinde, stadyumlarda, duraklarda, üst geçitlerde buz oluşumunu önlemek, mevcut buzu eritmek için,

· Binaların yangın söndürme amaçlı su depolarında, kış koşullarında suyun donması nedeni ile oluşacak zararı önlemek için,

· Yoğun kar birikiminde çatı çökmelerini önlemek için,

· Konut ve işyerlerinin önlerinde kar ve buzu önlemek için

· Garajlarda, AVM’lerde alanların, giriş ve çıkışların buz ve kardan arındırılması ve daha birçok alanda kullanılabilir.

· Süs bitkileri,  çiçek ve tomurcuk aşamasında olan meyve ağaçlarında don olayına karşı

Ürün, Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından test edilmiş, olumlu rapor verilmiştir. İstanbul Büyük Şehir Belediyesi ve Ankara Büyük Şehir Belediyesi de ürünü pilot olarak uygulamış ve sonuçlarından memnun kalmışlardır. İstanbul Büyük Şehir Belediyesi’nin yaptığı uygulamada, uygulama bölgesinden 72 saat buzlanma uyarısı alınmadığı, UKOME tarafından rapor edilmiştir.2015/2016 kış sezonu için İstanbul Büyük şehir Belediyesinin bazı güzergâhlarda ürünü kullanacağı bilgisi alınmıştır. Karayolları Genel Müdürlüğü'nün ihalelerine teklif verilmiştir.

Böylesine önemli testlerden geçen bir ürün neden resmi kurumlar tarafından kullanılmıyor? Aslında kullanıyorlar. Ama kullandıkları “Tuzlu Su” , öğütülmüş, öğütülmüş tuz-toprak karışımı ve ''ÜRE'' dir. Bunların beklenen yararı veremedikleri, kış geldiğinde görülmektedir. Kurumlar, bunların dışında Potasyum-Magnezyum-Asetat veya Kalsiyum-Asetat kullanabilirler, ancak bu ürünler son derece pahalıdır. Bu ürünlerin tonu 3.000- 4000. USD'den başlayan fiyatlarla satılmaktadır. Bir diğer sıkıntı ise; Kış geldiğinde,  ilgili kuruluşlara çok çeşitli buz önleyici/çözücü solüsyon seçenekleri sunulmaktadır. Ülkemizde bunları uluslararası standartlara göre test edip raporlayacak laboratuar sıkıntısı bulunmaktadır. Bu ürünler, imkân varsa ya sahada denenerek veya sunan firmaların beyanlarına ve sundukları belgelere güvenilerek alınmaktadır. Maalesef, gerçek kış koşulları altında bu ürünlerin, belirtilen performansı gösteremedikleri görüldüğünde de iş işten geçmiş olmaktadır. Durum böyle olunca kurumlar da pes edip, ucuz ama işe yarayacağı umulan çözümlere bağımlı kalınmaktadırlar. Yeatz buz önleyici/ çözücü solüsyonun, anılan pahalı ürünlerle kıyaslandığında çok ekonomik olduğu, bazı konularda performansının bu ürünlerden daha yüksek olduğu, gerçekci bir maliyet analizi yapıldığında, ucuz çözümlerden de çok daha ekonomik olduğu görülmektedir.

Yeatz buz çözücü/önleyici, market ve süpermarketlerde 5 ve 10 Lt. ambalajlarda da satışa sunulacaktır. Bu ürünler püskürtme yöntemi ile kolay şekilde, herkes tarafından uygulanabilecektir. Kışın hayatı kolaylaştıran, ekonomi ve güvenlik sağlayan Yeatz buz çözücüyü denemenizi öneririz.

Bilal YEŞİL