Mevcut dijital takografların yerine, akıllı takografların kullanılmaya başlanılacağı ve Mart 2019’dan itibaren yeni üretilen araçlara takılacağı 2014 yılında AB tarafından yasalaştırıldı. AB,  Akıllı takograf yönetmeliğindeki bazı konulara açıklık kazandıran ve yenilikler getiren yeni bir değişikliği 28 Şubat 2018 tarihinde yayınladı. Bu değişiklik ile akıllı takografların araçlara takılmaya başlanacağı tarih 15 Haziran 2019 ‘a ertelenmiştir. Daha eski model araçlar ise 15 yıl içinde akıllı Takograf takmış olacaklardır.

Akıllı takografları halen kullanımda olan dijital takograflardan ayıran başlıca özellikler aşağıdadır;

1. Üzerinde üniversal bir arabirim olacak,
2. Entegre araç takip sistemi olacak,
3. Takograf verileri daha hızlı indirilecek,
4. Kısa mesafe iletişim sistemi bulunacak. Bu sistem, yol kenarı denetim istasyonlarında bulunan alıcılara, otomatik olarak şu bilgileri gönderecek;

• - Son güvenlik ihlali girişimi.
• - En uzun elektrik kesintisi.
• - Sensör arızası.
• - Hareket sensörü veri hatası.
• - Araç hareket çakışması.
• - Geçerli kart takmadan sürüş.
• - Sürüş esnasında kart takma.
• - Saat ayarları.
• - Son iki kalibrasyon bilgileri ve kalibrasyon verileri.
• - Araç tescil bilgileri.
• - Takograf tarafından kaydedilen hız bilgileri.
• - Yürürlüğe girdiği takdirde, araç ağırlık bilgisi

5. Araç üstü kantar bulunacak ve Takograf ile entegre edilecek,
6. Geliştirilmiş kripto sistemi bulunacak,
7. Kullanımı kolay olacaktır.

Yeni değişiklik ile açıklık kazandırılan konular;

 Takografa yer bilgisinin kaydedilmesi; Daha önceki düzenlemede, yer bilgisinin her üç saate bir kaydedileceği belirtilmişti. Yeni yapılan değişiklik ile konuya ‘’hareket edilen toplam her üç saatte bir’’ şeklinde açıklık getirilmiştir.

Takograf yazıcı çıktıları; Takograf yazıcı çıktılarında,  hareket edilen toplam üç saatin başlangıç, bitiş zaman ve yerleri ve bununla ilgili hataların nasıl gösterileceği belirlenmiştir.

Kısa mesafe Telsiz sistemi ile aktarılan veriler; Çıktı üzerinde, kısa mesafe telsiz sistemi ile yol kenarı denetim istasyonlarına gönderilen verilerle ilgili yer alacak bilgiler belirtilmiştir. Hangi veriler gönderildi, yol kenarı denetim istasyonunun yeri ve gönderme zamanı.

Sürücü onayı; Bilindiği gibi, Takograf ve sürücü kartı verileri ‘’Kişisel Veri’’ kapsamındadır. Yeni değişiklikte, şirket dışı kişi ve kuruluşlarla paylaşılacak verilerden hangileri için sürücü onayı alınması gerektiği konusuna açıklık getirilmiştir.

Türkiye, AETR sözleşmesine taraftır. AETR sözleşmesi, 16 Haziran 2010 tarihinden sonra yeni tescil edilecek araçlarda dijital takograf kullanılmasını emretmektedir. Türkiye, 30 Haziran 2014 tarihinden itibaren yurt içi nakliyatta çalışan ve yeni tescil edilen araçlarda da, dijital Takograf kullanma zorunluluğu getirmiştir. Ayrıca gerek uluslararası nakliyatta ve gerekse yurtiçi nakliyatta çalışan 1996 model ve sonrası araçların da 2019 yılı sonuna kadar dijital Takograf takması zorunlu kılınmıştır.

Yukarda yapılan açıklamalardan anlaşılacağı üzere, Türkiye uluslararası nakliyatta çalışan ve 15 Haziran 2019 dan sonra tescil edilen araçlarda akıllı takografları,  AETR sözleşmesi gereğince zorunlu olarak kullanmaya başlayacaktır (Yeni bir değişiklik olmazsa) . Ancak, yurt içi nakliyatta çalışacak araçlarda zorunlu olup olmayacağı belli değildir. Bu konudaki belirsizliğin bir an önce giderilmesinde fayda vardır. Ancak,  iki Türk firması (ASELSAN ve Pars Mühendislik)  dijital Takograf üretmeye başlamasına rağmen, Takograf sektörü ağırlıklı olarak ithalata dayalıdır.  Yeni nesil akıllı takograflar için tip onayı alınması Türk firmaları için hiç te kolay değildir ve yüksek maliyetlidir. Bu nedenle, Türkiye’nin yurtiçi nakliyatta çalışan araçlarda halen kullanılmakta olan ve Türk firmalarının da üretmeye başladığı dijital takografları kullanmaya devam etmesi her bakımdan uygun olacaktır. Yeni nesil akıllı takograflar, yurt içi nakliyatta 2025 yılından önce zorunlu olmamalıdır. Bu konuda, yabancı Takograf üreticilerinin ve onların Türkiye distribütörlerinin baskılarına boyun eğilmemelidir.

Bilal Yeşil
Taşımacılar.