9 Kasım 2019 tarihinde İstanbul’da, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ve TOBB temsilcileri tarafından, U-ETDS (Ulaştırma Elektronik Takip ve Denetim Sistemi) ve Takograf verilerinin TOBB takograf veri bankasına yüklenmesi konularında bilgilendirilme semineri yapılmıştır. Seminere, lojistik ve taşıma sektörlerinden firmalar, sektörel STK temsilcileri ve veri indirme çözümleri sunan firmalar katılmıştır.
Bilindiği üzere hem U -ETDS sistemi ve hem de takograf veri bankasına veri yüklenmesi zorunluluğu 1 Ocak 2020 tarihinde başlayacaktır. U-ETDS konusunda bilgiler https://www.tasimacilar.com/tasimacilik-sektorune-u-etds-sistemi-20426h.htm sayfasında ve bakanlığın web sitesinde mevcuttur. Bu nedenle, takograf verilerinin yüklenmesi konusundaki cevap aranan sorulara geçiyoruz. Bu soruların cevaplarının verilmesi gerekiyor, gerekli açıklamalar yapılmadığı taktirde uygulama başladıktan sonra, bir çok gereksiz tartışmalar olacaktır. Ulaştırma Bakanlığı temsilcileri, soruları not aldıklarını, inceleyeceklerini belirtmişlerdir. Umarız inceleyerek, zamanında tatmin edici cevaplar verirler.
1. Takograf ve sürücü kartı verilerinin TOBB veri bankasına yüklenmesi;
Karayolu Taşıma yönetmeliğinde, takograf verilerinin üç ayda bir indirileceği ve her ay bakanlık tarafından tesis edilen takograf veri bankasına yükleneceği belirtilmiştir. Takograf verileri yüklenmediğinde ise, araç sahibine araç başına 2 uyarı cezası verilecektir. Daha sonra yayınlanan duyuruda ise,takograf veri bankasına firmaların sürücü kartı verilerini de yükleyecekleri, ayrıca sürücülerin de kendi kart verilerini yüklemeleri gerektiği belirtilmiştir.
Takograf verileri ve sürücü kartı verileri kişisel veriler içermektedir. Kişisel verileri koruma kanunu,kişisel veriler hangi ana mevzuat kapsamında ise, o mevzuat hükümlerine göre işlem yapılmasını emretmektedir. Takograf ve sürücü kartı verilerine ne şekilde işlem yapılacağı, AETR (Uluslararası Karayolu Taşımacılığında Çalışan Mürettabatın Çalışma Koşullarına Dair Avrupa Sözleşmesi) sözleşmesi ve Karayolları Trafik Yönetmeliği ile Takograf Cihazları Yönetmeliğinde düzenlenmiştir. Takograf mevzuatına göre, takograf ve sürücü kartı verilerini indirmek ve 12 ay süre ile saklamaktan araç sahibi firma sorumludur. Takograf ve sürücü kartı verilerinin her ay düzenli olarak bir veri bankasına yüklenmesi ile ilgili bir kayıt bulunmamaktadır. Sürücülerin kendi verileri üzerinde tasarruf hakları yoktur, kendi verilerini şirketlerinden isterlerse, bir kopyasını alabilirler. Bu açıklamalar çerçevesinde;
a Takograf ve sürücü kartı verilerinin her ay düzenli olarak bir veri tabanına yüklenmesi, takograf mevzuatı ve kişisel verileri koruma kanununu ihlal ediyor olabilir mi?
b Sürücülerin, ayrıca kendi kart verilerini veri tabanına yüklemeleri, takograf mevzuatına aykırılık teşkil etmemekte midir? Konu Kişisel Verileri Koruma Kurulu’na intikal ettiğinde, ihlal kararı verirse verilen cezaları kim ödeyecektir?
c AB vatandaşlarının kişisel verileri AB Genel Veri Koruma Yönetmeliği’ne (GDPR) göre işlenmek zorundadır. GDPR Yönetmeliğinin İhlali durumunda 20 Milyon EURO veya şirketin yıllık cirosunun % 4’ü kadar ceza verilebilmektedir. Şirketlerimizin bazıları AB vatandaşı sürücü çalıştırmaktadır. AB Takograf mevzuatına göre sürücü verilerinin merkezi bir veri tabanına yüklenmesi söz konusu değildir. Bu durumda, AB vatandaşı sürücülerin verilerinin TOBB veri tabanına yüklenmesi AB Genel Veri Koruma Yönetmeliği’ni ihlal ediyor olabilir mi?
d Kanunda ve yönetmelikte yer almayan kurallar duyuru veya genelge ile tesis edilebilir mi?
2. Analog- dijital takograf dönüşümü;
AETR sözleşmesi gereği, uluslararası nakliyatta çalışan ve 16 Haziran 2010 tarihinden sonra yeni tescil edilen araçlarda ve Takograf Muayene ve Damga Yönetmeliğine göre de, yurtiçi nakliyatta çalışan ve 30.06.2014 tarihinden sonra yeni tescil edilen araçlarda dijital takograf takılması zorunlu olmuştur. Ayrıca, yurtiçi nakliyatta çalışan ve takograf takması gereken araçların, 1996 modelden başlayarak 2019 yılı sonuna kadar analog ve elektronik takografları dijital takograf ile değiştirmesi gerekmektedir. Hangi araçların takograf takacağı, hangi tip takograf takacağını belirleme yetkisi Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile İçişleri Bakanlığının görev ve yetki alanındadır. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın takograf konusundaki görev ve yetkisi, sadece teknik düzenlemeleri yapmaktır.
a Yurtiçi nakliyatta çalışan araçlara dijital takograf takılması ve mevcut analog takografların dijital takograf ile değiştirilmesi kararı, neden Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından alınmıştır?
b Analog takograflar da AB tip onayına sahip cihazlardır. Dijital takograf ile değiştirilerek nasıl bir ekonomik veya başka tür kazanç / fayda sağlanmıştır?
c 16 Haziran 2010 tarihinden önce tescil edilmiş ve uluslararası nakliyata çalışan araçların mevcut analog takograflarını değiştirme zorunluluğu olmamasına rağmen, neden bu araçlar araç muayene istasyonlarında, uygun takograf takılı olmadığı gerekçesi araç muayenesinden geçirilmemektedir?
3. Mükerrer ceza ihtimali;
Takograf verisi yüklenmediğinde bakanlık iki uyarı cezası vermektedir. Aynı dönemde verileri indirmediği için de yol kenarı denetiminde araç sahibine ceza verilebilir. Aynı suça iki kere ceza verilemeyeceğine göre, bu olay vuku bulduğu zaman cezalardan hangisi iptal edilecek. Ceza yurtdışında verilmiş ise, nasıl hareket edilecek?
4. Araç takip sistemi üzerinden verilerin TOBB veri bankasına aktarılması;
Bazı araç sahipleri, verilerinin araç takip sistemi sağlayıcılar tarafından TOBB veri bankasına otomatik olarak yüklenmesini istemektedir. Bu teknik olarak mümkündür. Ancak, verileri saklamak ve istendiğinde vermek sorumluluğu araç sahibi firmaya aittir. Her durumda firmaların verilerinin bir kopyasını kendi kontrollerinde saklamalıdır. Bu verileri sizden, mahkemeler isteyebilir, polis isteyebilir, AETR’ye taraf ülkelerin polisleri isteyebilir, sigortalar isteyebilir. Ne demek istediğimizi şimdi çok az kişi anlayacaktır. İlerde sorunlar patlamaya başladığında daha çok kişinin anlayacağından emin olabilirsiniz.
5. Hangi dönemdeki veriler yüklenecek;
Bir örnekle açıklayalım. Üç aracımız var, bunların bir önceki veri indirme tarihleri aşağıdaki gibi; Takograf verilerinin 90 günde bir indirilmesi gerekiyor.
34 UH 1515:15 Ekim 2019
34 BH 7500:15 Kasım 2019
34 AH 8500:15 Aralık 2019
Bu üç aracın verileri de Ocak 2020 de veri bankasına yüklenecek mi?Veya 15 Ekim de indirilenin verisi Ocak 2020 de, 15 Kasım da indirilenin verisi Şubat 2020 de, 15 Aralık ta indirilenin verisi Mart 2020 de mi yüklenecek?
6. Sürücülere Yaptırım;
Bizim mevzuatımıza göre, cezaların kanunla düzenlenmesi gerekmektedir. Verileri indirmek ve saklamak firmanın görev ve sorumluluğunda olduğu için,sürücüler için tanımlanmış bir ceza yoktur. TOBB veri bankasına sürücüler kart verilerini yüklemedikleri zaman, sürücülere nasıl bir yaptırım uygulanacaktır?
7. Takografların doğru çalıştığı nasıl garanti edilecek;
Takograf doğru çalışıyorsa, manipülasyon yapılmamışsa verileri bir anlam ifade eder. Bu sistemde, verilerde bir ihlal bulamadınız ama takografta manipülasyon yapılmadığını nasıl tespit edeceksiniz? Bu durumda manipülasyon yapmayan ama bazı ihlalleri olanlar mağdur edilmiş olmayacak mı? Karayolları Trafik Yönetmeliği ve AETR sözleşmesine göre yapılan yol kenarı denetimlerinde, öncelikle takografın doğru çalışıp çalışmadığı ve manipülasyon kontrol edilir. Halen yollarda dolaşan iki araçtan birisinin takografıya manipülasyon yapıldığındanveya kalibrasyonunda yapılan hatalar nedeni ile doğruçalışmamaktadır.Bu oran AB genelinde %25 -%33 arasındadır.
Aslında, daha çok sorular var. Ancak bu kadarının bile cevaplanmak istenmesi durumunda, diğer aksaklıkların da farkına varılacak ve sistem düzeltilecektir.
Ne diyelim?
Bilal Yeşil
Taşımacılar.