Takograf takografçılardan çok çekti. Şimdi de araç takip sistemi tedarikçileri takografa müdahil oldular. Çünkü, takograf verilerinin uzaktan araç takip sistemi üzerinden indirilmesi mümkün ve bir kazanç kapısı. Ancak, araç takip sistemi satıcılarının yabancı oldukları , uzmanlık isteyen bir konuda yaptıkları, takograf kullanıcılarına zarar vermekte, daha büyük zarar verme potansiyeli de taşımaktadır. Aşağıda, bazı araç takip sistemi tedarikçileri ile araç sahipleri arasında geçen konuşmalardan birkaç örnek görülmektedir;
- Takograf verileri hergün otomatik olarak bakanlığa akmalıdır. Bunu biz sağlıyoruz. Verilerinizi indirip, sizin adınıza bakanlığın sistemine yüklüyoruz. Başka bir şey yapmanıza, program almanıza gerek yok
- Takograf ve sürücü kartı verilerinizi biz indiriyoruz, saklıyoruz ve Bakanlığ’a gönderiyoruz. Sizin başka birşey yapmanıza gerek yok. Lazım olduğunda açıp bakarsınız.
- Sadece bizim cihazlar, takograf verilerini doğru olarak indirebiliyor.
Bunlar bizim şahit olduklarımız, gerçekte çok daha fazlasının olduğundan emin olabilirsiniz.
Takograf takılı aracı olan firmaların, konu ile ilgili temel sorumlulukları ; Takograf verilerini en geç 90 günde bir, sürücü kartı verilerini en geç 28 günde bir indirmek, bu verileri 12 ay süre ile saklamak, indirilen verileri analiz ederek, sürücülerin ihlallerini tespit etmek, önleyici tedbirleri almak, operasyonları kurallara uygun planlamaktır. Bu sorumluluk 16 Haziran 2010 tarihinde başlamıştır ve bir değişiklik yoktur. Bu temel kuralın dışında , Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı 1 Ocak 2020 de, firmalara tüm takograf ve sürücü kartı verilerini aylık olarak indirerek, bu verileri bir sonraki ayın sonuna kadar TOBB tarafından tesis edilen veri bankasına yükleme zorunluluğu getirmiş, ancak bu işlem Uluslararası nakliyatta çalışan firmalar için 1 Ocak 2021 tarihine, yurtiçi nakliyatta çalışan firmalar için 1 Ocak 2024 tarihine kadar ertelenmiştir. Ertelenen sadece indirilen verilerin yüklenmesidir, 2010 yılında başlayan diğer sorumluluklar devam etmektedir.
Verilerin indirilmesi ve analizi kapsamında yapılan işlem aşamaları aşağıdadır;
- Verilerin indirilmesi (Veri indirme cihazları, WİFİ, Bluetooth, Cep telefonu veya ATS üzerinden).
- Verilerin arşivlenmesi ve 12 ay saklanması (Şirket sunucularında veya bulut üzerinde)
- Arşivlerin yönetimi (İstenen verilerin seçilip , mahkemelere, denetim otoritelerine, sigortalara gönderilmesi, süresi geçen dosyaların silinmesi, imhası vs..).
- Verilerin açılıp, içeriğinin görülmesi, görüntülenmesi (Özel yazılımlar ile veya online).
- Verilerin analiz edilerek, ihlallerin tespit edilmesi, raporlanması (Özel yazılımlar ile veya online).
Bazı araç takip sistemleri, takograf verilerini kendi sunucularında barındırma ve online analiz özelliğine sahiptir. Bunun iyi araştırılması gerekir. Online analiz özelliği yoksa, mutlaka bir masaüstü analiz programı tedarik edilmelidir. Ancak, hiçbir online analiz sisteminin, masaüstü analiz programlarının yeteneklerine henüz sahip olmadığı unutulmamalıdır. Büyük şirketlerin, online analiz ve masaüstü analiz sistemini birlikte kullanmaları yararlarına olacaktır. Analizi otomatik olarak yapıp raporlayan bir sistem henüz yoktur. Analiz gerek online olarak yapılsın veya masaüstü programlar ile yapılsın, mutlaka konusunda uzman bir kişi tarafından yapılmalıdır.
Bilgisayar uygulamaları sadece bir yardımcı teknolojidir.Kaldı ki, takograf verilerinin analizi sadece dijital verilerin analiz ile doğru şekilde yapılamaz, firma ve sürücü tarafından elle tutulan bir çok kayıt (Takograf arıza durumunda veya kart sorunlarında elle tutulan kayıtlar, istisnai olaylarda elle tutulan kayıtlar, elektrik kesintiler ve mühür sökme tutanakları, servis dışı bırakma işlemleri , muayene işlemleri vs..) , dijital verilerle birleştirilmelidir. Bu ancak, uzman bir kişi tarafından doğru olarak yapılabilir. Yukarda verilen bilgilerden anlaşılacağı üzere, ATS verileri indirebilir, arşivleme ve online analiz özelliği varsa, 12 ay saklayabilir ve online analiz imkanı sunabilir. Ama analiz otomatik değildir, bir analiz uzmanınının girip yapması gerekir.
Araç takip sistemlerinin verileri doğru indirebilmesi için, montaj ve kurulumunun doğru yapılması gerekmektedir. Sahada, montajda yapılan hatalar nedeni ile, verilerin indirilmiş gözüktüğü ama içeriğinin boş olduğu veya hiç indirilemediği durumlara şahit olmaktayız. Kart verileri azami 28 KB, takograf verileri ise 256 KB kadardır. Takograf verilerinin 60-70 KB’tan daha küçük olduğu durumlarla pek karşılaşmadık. Ama bazı ATS ile indirilen takograf verileri 1 KB ve bunun doğruluğu konusunda ısrar edilmektedir. Verilerin indirilip indirilmediğinin, indirilen verilerin doğru indirildiğinin, periyodik olarak kontrol edilmesi germektedir.
Yanlış yapılan montaj, sadece verilerin hatalı indirilmesine sebep olmamakta, takografın doğru çalışmamasına ve araç arızalarına da neden olmaktadır. Daha birkaç hafta önce, bir araca Sırbistan’da, ATS’nin montajı doğru yapılmadığı için 6000 EUR ceza kesilmiştir. Bu gibi durumlarda takograf servisleri de sorumluluk taşımaktadır. Takograf; sensor, kablolar ve kabin içindeki kayıt cihazından oluşmaktadır. Bu parçalara, yetkisi olmayan kişilerin dokunması, tadil etmesi kesinlikle yasaktır ve suçtur.
Takograf servisi, muayeneye başlamadan önce, sistemin çalışmasını etkileyen her türlü uygunsuzluğu gidermek ve ondan sonra muayeneyi yapmak zorundadır. Bu kapsamda, takograf servisi montajı uygun olmayan ATS’lerin bağlantılarını kesebilir veya sorunun giderilmesini isteyebilir. Tabii, uygunsuzluk raporunu da tutmalıdırlar. Firmalara önerimiz ise; yaptıkları sözleşmelere, araç takip sisteminin mevzuata uygun olarak kurulumunun yapılacağı, uygun olmayan kurulumlar nedeni ile maruz kalınan yaptırımların araç takip sistemi tedarikçisi tarafından ödeneceği şartını koymalarıdır.
Verilerin otomatik olarak ATS üzerinden Bakanlık’a yüklenmesini tercih eden firmalara sorum şu; İçeriğinde ne olduğunu bilmediğiniz verileri göndermek size ne yarar getirir.
Bu verilerin içinde, size büyük cezalar getirecek ihlaller varsa, bunları önceden bilmek istemez misiniz? İhlallerin ne olduğunu öğrenip, bunların bir daha tekrar etmesini önlemek istemez misiniz? Bakanlığa gönderdiğiniz verileri, bakanlık sistemi üzerinde analiz edemezsiniz, kopyasını alamazsınız. Bir kopyanın mutlaka sizin kontrolünüzde ve her zaman erişebileceğiniz şekilde (Kendi sunucularınızda ve hizmet aldığınız araç takip sistemi sunucularında) olması gerekir. Uyarması bizden, gerisi size kalmıştır.
Bilal Yeşil
Taşımacılar