Sürücülerin çalışma süreleri, uluslararası sözleşmeler, 4857 Sayılı İş Kanunu ve Karayolları Trafik Yönetmeliğine göre düzenlenmektedir. Uluslararası sözleşmeler, AETR Sözleşmesi ve Birleşmiş Milletler Çalışma Örgütü (ILO) C153 sayılı konvansiyonudur. Uluslararası sözleşmelerde, çalışma ve dinlenme sürelerinin nasıl hesaplanacağı, sürücünün çalışma gününün ne olduğu ve ne zaman başlayacağı gibi konular detaylı açıklanmış olmasına rağmen, milli mevzuatımızda bu detaylar bulunmamakta, sürücülerin mesaisi ofiste çalışan personel gibi değerlendirilebilmektedir.
Bizim de taraf olduğumuz AETR sözleşmesine göre; Sürücü 6 X 24 saat çalıştıktan sonra, 45 saat dinlenmelidir. Dikkat ederseniz, 6 gün ifadesi kullanılmıyor, gün yerine 24 saat ifadesi kullanılıyor. Peki, sürücünün 24 saatlik çalışma periyodu ne zaman başlar? Bir önceki haftalık veya günlük dinlenmesinin bittiği saatte.
Sürücünün bütün faaliyetleri; Sürüş, çalışma, hazır bekleme, mola, dinlenme, kural olarak 24 saat içine sığdırılmalıdır. Ancak uygulamada, bazı istisnai durumlar olabilmektedir. Bunun içinde, ilgili kurumlar tarafından zaman zaman açıklayıcı genelgeler yayınlanmaktadır. Bu genelgeler, AB Komisyonu tarafından yayınlanmış olmasına rağmen, UNECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu – AETR Sözleşmesini de yürütür) tarafından uygulamada dikkate alınmaktadır. AB denetim makamları, araçlar hangi ülkeye ait olursa olsun, AB sınırları içinde yaptıkları denetlemelerde bu genelgeleri dikkate almaktadır. Bu kapsamda, günlük dinlenmelerin bir sonraki 24 saatlik periyoda aşması durumunda, nasıl hesaplama yapılacağı ile ilgili bir kılavuz yayınlanmıştır. Bu kılavuz, denetleyicilere yardımcı olmak için hazırlanmış olmasına rağmen, firmalara operasyonlarını planlamada ve bazı zaman kısıtlamalarını aşmada yardımcı olabilecektir.
Bu kılavuza göre; Denetleyiciler, bir önceki haftalık dinlenmenin bittiği saatten itibaren, çalışmaları 24 saatlik periyotlara ayırmalıdır.
1-) Bir 24 Saatlik periyod içinde başlayan ve bir sonraki 24 saatlik periyoda aşan bir günlük dinlenme, yasal asgari süreyi karşılamıyorsa, bir sonraki 24 saatlik periyot, önceki 24 saatlik sürenin bittiği saatte başlar (Şekil-1)
2-) Bir 24 Saatlik periyot içinde başlayan ve bir sonraki 24 saatlik periyoda aşan bir günlük dinlenme, yasal asgari süreyi karşılıyorsa, bir sonraki 24 saatlik periyot, günlük dinlenmenin bittiği saatte başlatılır (Bu durumda 24 saatlik periyot, 24 saat değil, 24 saat + Günlük dinlenmenin bir sonraki 24 saat içinde kalan süre kadardır. (Şekil-2)
Bu durumda, bir sonraki 24 Saatlik periyod, devam eden günlük dinlenmenin bittiği saatte başlatılır.
Bu kuralı bizim denetim ekiplerine anlatmayı denemeyiniz. Çünkü ne bizim mevzuatımızda böyle bir bilgi var, ne de denetim ekiplerine verilen eğitimlerde bu konular geçiyor. AB ülkelerinin tüm denetim ekiplerinin de bu konulara hâkim olduğunu düşünmeyiniz, ancak elinizde yasal belgeler olursa, kendinizi savunabilir, konu ile ilgili cezayı iptal ettirebilirsiniz. Uluslararası çalışan firmaların maruz kaldığı yaptırımların en az %50 si önlenebilir yaptırımlar. Bunu önlemek için yapacakları, operasyon sorumluluklarını ve sürücüleri eğitmektir.
Bilal Yeşil
Taşımacılar.