Avrupa Birliği'nin Rusya'ya yönelik yaptırımları, havacılık sektörünü de derinden sarsıyor. Rus hava sahasının kapatılmasının ardından AB ülkelerinin yanı sıra Çin ve Uzakdoğu'dan da Rusya bağlantılı uçuşlar yapılamıyor. Asya bağlantılı yolcu ve kargo uçuşları ise daha güneydeki rotalar üzerinden yapılmak zorunda.
DW'ye konuşan Alman havacılık uzmanı Heinrich Großbongardt, rota kaymasının ek maliyetlerine dikkat çekerek "Örneğin Seul-Münih hattındaki uçuşlar artık Kazakistan, Ermenistan, Gürcistan ve Güney Karadeniz üzerinden yapılıyor. Bu nedenle yol yaklaşık 1200 km, uçuş süresi de bir saat 20 dakika uzuyor. Bu, havayolu şirketlerinin yolculara aktaramayacağı, uçuş başına en az 10 bin euro ek maliyet anlamına geliyor" dedi.
Havayolu şirketleri zor durumda
Eurowings ve Swiss Air gibi şirketleri bünyesinde barındıran Lufthansa Grubu, Avrupa'da bu yaz sezonundaki yolcu yoğunluğunun neredeyse kriz öncesi seviyelerde olmasını bekliyordu ve bu nedenle de yakın zaman öncesine kadar "iyi bir seyahat yılı" tahmininde bulunuyordu.
Ancak Lufthansa'nın özellikle Asya bağlantılı uçuşları, Ukrayna savaşının sonuçlarından en az British Airways ve Air France/KLM kadar olumsuz etkileniyor. Havacılık uzmanı Großbongardt, durumu şöyle değerlendirdi: "Tüm havayolu şirketleri zor durumda. Ancak en çok etkilenen şirket Finnair. Şirket sayesinde Helsinki, Asya'ya sıçrama tahtası haline gelmişti. Bu başarıdaki en önemli faktör olan coğrafi avantaj, artık büyük bir dezavantaj haline geldi. Çünkü Şanghay ve Tokyo gibi şehirlere şu anda A350 ile bile neredeyse hiç erişilemiyor."
Danışmanlık firması Airborne'dan havacılık uzmanı Gerald Wissel ise şimdiye kadar Rus hava sahasını tıpkı Çinliler gibi kullanmaya devam etmesine izin verilen ve Asya uçuşlarında rota değişikliği yapmasına gerek kalmayan Emirates ve Katar gibi Arap havayollarının, durumdan kârlı çıkabileceğini vurguladı. Wissel, Putin'in işgali nedeniyle artan yakıt fiyatları ve azalan iş seyahatlerinin olumsuz sonuçlarına karşı da "Savaşın, hava taşımacılığı üzerindeki etkisi çok büyük. Bu etkinin boyutları, çatışmaların ne kadar süreceğine de bağlı olacak" şeklinde uyardı.
Hava kargosu maliyetleri artacak
Özellikle Avrupa ve Uzakdoğu arasında hava yoluyla kargo taşımacılığının daha da pahalı hale geleceğini belirten havacılık uzmanı Großbongardt, bunun nedenlerini şöyle açıkladı: "Hava kargo taşımacılığı, mevcut koşullardan yolcu uçuşlarına kıyasla daha fazla etkileniyor. Çünkü kargo uçakları, A350 ve Boeing 777 gibi modern uzun mesafeli yolcu uçaklarının geniş menzil rezervlerine sahip değil. Bu nedenle bazıları tam kapasite yüklenemiyor ya da örneğin Kazakistan'da yakıt ikmali yapmak zorunda kalıyor."
Bu durumdan en çok etkilenenlerin başında, Almanya ve diğer Avrupa ülkelerinden Çin ve Doğu Asya'ya uçan FedEx ve UPS gibi kargo şirketleri geliyor. Bu nedenle de küresel lojistik zincirleri üzerindeki baskı artmaya devam ediyor.
Tedarik zincirleri için yeni stres
Hava yük taşımacılığı uzmanı Joachim von Winning, "Asya'ya yolculuklar uzuyor, yakıt maliyetleri artıyor ve kapasiteler düşüyor" dedi. Korona krizinin etkileri azalmasına rağmen havayolu ile yolcu taşımacılığı, henüz normal seviyeye ulaşmadı. Bu nedenle yolcu uçaklarının boş kapasiteleriyle kargo taşınması, tam randımanlı işlemiyor. Deniz taşımacılığında da sorunların devam etmesi nedeniyle kargo ve yük taşımacılığı maliyetleri yükselmeye devam ediyor.
Geçen yıl Rusya, Avrupa ve ABD arasında 110 bin ton yük taşıyan yapan Rus Volga-Dnepr-Group'un devre dışı kalması, uluslararası taşımacılık sektöründe büyük boşluklar oluşturdu. Tüm bunlar, tedarik zincirleri için büyük sorunların haberci olarak görülüyor.
Rus havacılığı zorda
Rusya'ya yönelik yaptırımlar, Rus havayolu şirketlerini de zora soktu. Asyalı uçak kiralama şirketi BOC Aviation, Rusya'daki havayollarıyla yapılan tüm kiralama sözleşmelerinin 28 Mart'a kadar feshedilmesi kararını aldı. Bu kararın, BOC'a ait 18 uçağı kapsadığı bildirildi.
Havacılık sektörünün veri analiz platformu Cirium'a göre, Rusya'daki toplam 980 aktif yolcu uçağının 777'si kiralık. Bunlardan yaklaşık on milyar dolar değerindeki 515 uçak, İrlanda merkezli leasing şirketlerine ait.
Rus havacılık sektörüne bir darbe de İngiltere’den geldi: Rusya'ya yönelik yaptırımların genişletileceği ve bu kapsamda Rus havacılık ve uzay sanayinin, Londra sigorta piyasasından ihraç edileceği açıklandı.
Yedek parça ve teknik bakım yok
Dünyanın iki büyük uçak üreticisi Airbus ve Boeing, Ukrayna savaşı ve Batı'nın yaptırımları nedeniyle bundan böyle Rus havayolu şirketlerini, yedek parça tedariki ve bakım çalışmalarında desteklemeyeceklerini açıkladı. Rus pazarının çöküşünün özellikle Airbus için son derece can yakıcı olacağını belirten havacılık uzmanı Großbongardt, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Savaş nasıl biterse bitsin, artan maliyetler ve ekonomik yaptırımların sonuçları Rus ekonomisi için uzun vadeli sonuçlar doğuracak. Bu da yolcu uçağı ihtiyacının azalmasına yol açacak. Örneğin Airbus, 2040 yılına kadar 1440 yolcu uçağı üretmeyi planlıyor ve Rusya'yı da en önemli pazarlardan biri olarak görüyordu. Ancak Rusya, gelecek yıllarda iş ve tatil seyahatleri için cazip bir hedef olmayacaktır."
Rus şirketleri üzerindeki baskı artıyor
Bu arada, uçak biletleri için en büyük rezervasyon sistemi sağlayıcılarından ikisi olan ABD'li Sabre şirketi ve İspanyol Amadeus IT Group, en büyük Rus havayolu şirketi Aeroflot ile iş ilişkilerini kesti. Sabre ve Amadeus, uçuş tarifeleri, boş koltuk durumu ve bilet fiyatları hakkındaki verileri toplayıp seyahat acentelerine uçuş tekliflerini karşılaştırma ve müşteriler için bilet ayırma olanağı sağlıyor. Bu tür hizmet sağlayıcıları, havayolu şirketlerinin bilet satışı için büyük önem taşıyor.
Uluslararası yaptırımların etkisini en çok hissedenlerden biri de Rus havayolu şirketi S7 oldu. Rus uçaklarına açık olmasına rağmen daha önce Mısır, Kafkasya, Orta ve Doğu Asya uçuşlarını askıya alan S7, şimdi de uçaklarına el konulabileceği endişesiyle uluslararası bağlantılarını tümüyle durdurma kararı aldı. Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısının ardından, şu ana kadar Rus yolcu uçaklarına el konulan en az iki vaka biliniyor: İstanbul'da Pobeda Airlines'ın Boeing 737 ve Meksika'da Nordwind Airlines’a ait Boeing 777 uçaklarına el konuldu. Yolcular ise başka uçaklara aktarıldı..