Türkiye’de 2019 yılının ilk 7 ayında toplam 213 bin adet binek ve hafifi ticari araç satıldı. Bu rakamı 2018 ile kıyasladığınızda %47,5, 2017 yılı ile kıyasladığımızda ise %55,9 düşüş yaşanmış. Temmuz ayında ise toplam 17.927 adetlik satışla Pazar %66 oranında azaldı.
İlk 7 ayın muhasebesini yaptığımızda, toplam pazarda haziran ayında %45 olan düşüş Temmuz ayında %66’ya çıkmıştır. 2019 yılının toplamda 400-450 bin seviyelerinde kapanması bekleniyordu. Ancak, ÖTV-KDV desteklerinin sonlanmasının ardından geçen 1 ay içinde talep tarafında yaşanan durgunluk ile beraber yılsonu satışlarının 350-400 bin aralığında gerçekleşeceğini gösteriyor.
Bugün AB ülkelerinde bizim ÖTV+KDV dediğimiz toplam vergi yükü %17 ile %27 arasındadır. Ülkemizde ise aracın motor hacmine göre %71 ile %204 arasındadır. İleriye dönük olarak yapısal bir vergi düzenlemesi yapılmalıdır.
Şu anda içinde bulunduğumuz koşulları aşacak güce sahip bir ülkeyiz. Hükümetimiz bundan önce olduğu gibi yine bu koşullar karşısında pozisyonunu alacak ve kısa sürede çıkacak olumsuz şartlar düzelecektir.
Satışların düşmesinin sebebi faiz oranlarının yüksekliği
Otomotiv sektörü yatırımlarını karşılayacak satışlar minimum 750-800 bin adetler aralığındadır. Bunun altındaki pazar rakamları şirketlerin kapanmasına, yerli sermayenin tükenmesi ve istihdamda yoğun kayıpların yaşanmasına neden olabilir. Bugün araç satışları maalesef bu rakamların altında seyretmektedir. Bunun sebeplerinden biri de kredilerde yaşanan sorunlardır. Yılın ilk çeyreğinde taşıt kredilerindeki faiz oranları aylık 3 puana yükselmişti hatta faiz oranları en üst seviyelere çıktığında aylık %3,10’ları görmüştük.
Merkez Bankası kararı çok yerinde
2019’un 2. çeyreğinde ise biraz daha normalleşmeye girdik ve %2,20-%2,50’ler arasında faizleri gördük. En son Merkez Bankamızın faiz indirimi kararıyla birlikte bazı bankalar proaktif davranarak oranı %1.70’lere doğru aşağı çektiler. Bu bağlamda, Merkez Bankası kararının çok doğru, yerinde olduğunu ve bunun devam etmesi gerektiğini düşünüyorum. Faizlerin düşmesiyle yılın son çeyreğinde satış adetlerinin yukarı yönlü hareket edeceğini tahmin ediyorum.
Bu faiz oranları işe yarar mı diye soracak olursanız geçmiş istatistiklere bakmak gerekir. Geçmiş dönemlere baktığımızda aylık taşıt kredisi faizlerinin %1 mertebesinde olduğu dönemlerde pazarın sürekli büyüdüğünü gördük, bu oran % 1,5-1,7’lere çıktığında ise her zaman pazar düşüşe geçmişti.
Bugün hala %1,5’ların üstündeyiz dolayısıyla pazarın yukarı yönlü hareketini beklemek de çok gerçekçi olmayacaktır. Ancak yılın ilerleyen aylarında faizlerdeki düşüşlerin devam etmesi durumunda ve yukarıda belirttiğim seviyelerde faizlere gelebilirsek yılın son çeyreğinde bugüne göre daha iyi bir performans yakalamamız ihtimal dahilinde olacaktır.
Biz, yılın son çeyreğinde de faiz indirimlerinin devam edeceğini düşünüyoruz, eğer faizlerde bu gerilemenin devam etmesi ve bankaların da tüketicilerin kredi taleplerini onaylamaları durumunda (ki burada da önemli sorunlar var halen), seneyi 400- 450 bin civarında kapatır diye öngörüyoruz.
Tüketici faizlerden elde edeceği ekonomik kazancı düşünüyor
Talebin azlığını tüketici güveninden ziyade finansmanla ilgili olduğuna bağlıyorum. Bu durum otomotiv sektöründe de hemen hemen aynı. Çünkü insanların güven problemi yok ancak ekonomik kazancını düşünüyorlar. İnsanlar elbette böyle bir rahat kazanç durumu varken konut almayı, araç almayı, ticaret yapmayı, personel çalıştırmayı tercih etmiyorlar. Şu anda önümüzdeki en büyük engellerden birisi de mevduat faiz oranlarının yüksekliği. Umuyoruz ki son kararlar ile mevduatlardaki faizler de düşüş gösterecek ve bu durum değişecektir.
Bayiler 2018 yılında 725 adet iken 2019 yılında 675 adede düştü
Tamamen yerli sermaye ile çok önemli bir istihdam kaynağı olan ve otomotiv sektörünün bel kemiği konumunda olan Otomotiv Yetkili Satıcıları (bayiler), geçtiğimiz yıl 725 şirket iken bu sene ilk çeyreğinde 50 adet azalarak 675 adede gerilemiş durumdadır. Görünen şudur ki pazarın 350-400 bin aralığında kapanması ihtimali ile beraber Yetkili Satıcılık sistemindeki çözülmenin devam etmesi de muhtemeldir.
Araç almayı düşünenler planlarını ötelemesinler
Bütün bunlarla beraber şu anda devam eden 15.000 TL’lik hurda araç indirimi ve markaların yaptıkları kampanyalar ile ÖTV indirimleri hemen hemen devam ediyor diyebiliriz ve düşük faizli veya sıfır faizli kampanyalar da yapılıyor.
Araç almayı düşünenler o planlarını ötelemesinler çünkü ÖTV ve KDV indirimi bundan sonra hayatımızda olmayacak. Kampanyalarımız devreye girdi, hurda teşviki yılsonuna kadar devam ediyor. Kıymetli bir adım, hurda teşviki de yılsonunda bitiyor. Yıl sonunda hurda teşvikinin bitmesi ile beraber araç fiyatları 15 bin TL daha pahalı olmuş olacak. Dolayısıyla hala bir fırsat var ve bu fırsatı değerlendirmek lazım.