Enver paşayı bilmeyen yoktur sanırım. İttihat ve Terakki'nin ve II. Meşrutiyet hareketinin ünlü lideri, 1914-1918 döneminin Harbiye Nazırı, başkomutanı Enver Paşa'ya (1881-1922)  atfedilir; zamanın yasalarında, mevzuatında dayanağı bulunmayan bir 'icraatı' söz konusu olduğunda kendisine 'Efendim buna izin veren kanun yok' diyenlere kızar ve şu emri verirmiş: 'Yok kanun, yap kanun! Gerçi bugün meclisin kanun yapmasını beklemeye bile gerek yok, mevzuat değiştirmek için tek imza yetiyor. Covid-19 pandemisi başladığından beri, gerek Avrupa’da ve gerekse ülkemizde sürücü eksikliğinden bahsedilmektedir. Gerçekten de bugün Almanya bile 40.000 sürücü açığı olduğunu açıklamıştır. Maalesef, bir sürücünün yetişmesi, hele uluslararası nakliyatta çalışabilecek sürücünü yetişmesi, kanun yapmak kadar kolay ve kısa sürede gerçekleşemiyor.

Uluslararası nakliye sektörü giderek daha fazla artan oranda sürücü sıkıntısı çekmektedir. Bir firmanın işe yaramaz diye kapının önünde koyduğu bir sürücüyü, başka bir firma bile bile işe almak zorunda kalmaktadır. Uluslararası nakliyatta çalışacak sürücünün, yurtiçinde çalışan sürücüden daha fazla özelliklere sahip olması, daha fazla bilgiye sahip olması gerekmektedir.

Sürücü ihtiyacı konusunda sektör temsilcileri ile kamu otoriteleri anlaşamamaktadır. Kamu otoritesi, yeteri kadar belge var derken, sektör sürücü sıkıntısı yaşıyoruz demektedir. Nasreddin hoca, damdan düşmüş, sırtüstü yerde yatıyor, duyup yardım etmeye gelen komşularının herbirinden ayrı bir ses çıkıyor, hoca dayanamıyor, bana damdan düşen birini bulup getirin diyor. Aslında kamu otoriteleri, sektör temsilcileri çağırıp sorsa konu çözülecek.

Tarafların  savunmalarını ve tezlerini aşağıdaki şekilde özetlemek mümkündür;

 1. Sürücü yetki belgesi sayısı (SRC-3)

Kamu otoritesi, yeteri kadar SRC 3 belgesi olduğunu söylemektedir. Ama bu gerçeği yansıtmaktan uzaktır. 2003 öncesi ehliyet alanlar, kazanılmış haktan faydalanarak, hak kazandıkları tüm belgeleri, bazıları bir, bazıları iki bazıları hepsini almıştır. Bunların bir kısmı aktif olarak sürücülük bile yapmamaktadır. Örnek; şahsım. SRC 2 ve SRC 4 belgem var, ama başka bir iş yapıyorum. Tekil olarak belgeleri sayarsanız, ihtiyaç olmayabilir, aktif olarak çalışan ve çalışabilecek olan belge sahipleri değerlendirilmelidir. 66 yaşından gün alan SRC belgesi sahibi sürüler ticari araç kullanamamaktadır.

2.SRC 3 belgesinin ve takograf sürücü kartının süresinin dolmuş olması;

Maalesef bazen sürücüler, sürelere dikkat etmemekte, zamanında yenileme için müracaat etmediklerinden, belge alma hakları olmasına rağmen belli bir süre sefere çıkamamaktadırlar. Takograf sürücü kartlarının yenilenmesinde, sürücülerin müracaat ve teslim almak için bizzat sanayi ve ticaret odalarına gitmek zorunda olmaları da, süreyi uzatmaktadır. Takograf sürücü kartları müracaat ve teslim işleri online olarak yapılabilmeli, kart kargo ile gönderilmelidir. Ayrıca, bilgisayar sistemi sürücüleri kartların bitiş tarihinden önce uyarabilir.

3. Bazı sürücülerin ehliyeti ceza puanı dolduğu için iptal edilmektedir. Buda sürücü ihtiyacını olumsuz etkilemektedir.

4.Pandeminin etkileri;

Sürücüler pandemi nedeni ile karantinaya girmek zorunda kalabildiği gibi, coronavirüs kaptıkları için karantinada kalmak zorunda da kalmaktadırlar. Bu süreler 14 günden başlayarak 30 güne kadar çıkabilmektedir. Bu süre zarfında sürücü sefere çıkamamaktadır ve yerinin doldurulması gerekmektedir.

5. Vize almak zorlaşmıştır;

Özellikle AB ülkeleri çeşitli bahanelerle sürücülere vize vermekte zorluk çıkarmakta, veya çok kısa sürelerle vize vermektedir. Sürücüler vize alamadığında, yerine sefere çıkacak vize sorunu olmayan başka bir sürücüyü hazırlamak zorundadır. Bu da sürücü ihtiyacını arttırmaktadır. 

6. Nitelikli sürücü bulunamamaktadır.

Uluslararası nakliyatta çalışacak sürücünün nitelikli olması, biraz yabancı dil bilmesi, yabancı dilde  düzenlenen belgeleri, ticari belgeleri düzenleyebilmesi gerekmektedir. Şirketi ile irtibat kuramadığında inisiyatif kullanabilmesi gerekebilmektedir. Araçlar yüksek teknolojiye sahiptir, sürücülerinde aynı oranda nitelikli olması gereklidir. Artık mühendis sürücüler sektöre kazandırılmalıdır, bu sektörün rekabet gücünü arttıracaktır. Bir uzay mekiğinde 80 milyon satır yazılım varken, modern bir çekici araçta 100 civarında beyin (Bilgisayar) ve 100 milyon satırdan fazla yazılım bulunmaktadır. Bazı sürücülerin araç ekranında görülen basit uyarıları bile anlayamadığı görülmektedir.

7.Sürücülerin yaşı 65'i geçtiğinde çalışamamaktadırlar;

Ülkemizde yürürlükteki mevzuata göre, 66 yaşından gün alan sürücüler, ticari araç kullanamamaktadırlar. Uluslararası nakliyatta çalışan sürücülerin çalışmasını düzenleyen sözleşmeler, sürücüler için asgari yaşı belirtmektedir, azami yaş sınırı yoktur. Yoğun ticari ve ekonomik ilişkilerimiz olan AB’nin üye ülkelerinde, azami yaş sınırı uygulanmamaktadır. Ülkeye göre değişmekle beraber, 60- 65 yaşından başlayarak belli aralıklarla sürücü bazı testlere ve sağlık kontrollerine tabi tutulmakta, bu testlerden geçen sürücü çalışmaya devam edebilmektedir. Detaylara bakmak isteyen aşağıdaki linki tıklayarak, inceleyebilirler. Firmalarımız 66 yaşından gün alan, tüm belgeleri ve sağlık durumu uygun olan sürücüyü sefere gönderemediğinden, 70 yaş üstü sürücü çalıştıran yabancı bir firma, yükü alıp götürmektedir. Giden sadece yük değildir, dışarıya döviz transfer edilmektedir. 

https://ec.europa.eu/transport/road_safety/specialist/knowledge/old/what_can_be_done_about_it/assessing_the_fitness_to_drive_en

8.Bazı sürücüler psikoteknik testini geçemedikleri için, çalışamamaktadırlar.

Ortaya çıkan geçici veya kalıcı sağlık sorunları nedeni ile, bazı sürücüler zorunlu psikoteknik testlerinden geçemeyebilmektedirler. Bu sürücülerin yerinin doldurulması gerekmektedir.

Yukarda belirtilen nedenlerin biri, birkaçı veya tamamının etkisi ile uluslararası nakliyatta çalışan firmaların sürücü sıkıntısı çektiği açıktır. Sürücülerin çalışma hayatını düzenleyen mevzuatı (561/2006 EC  AB Yönetmeliği) en kısa zamanda hayata geçirmelidir. Karayolları trafik kanunu ve Karayolları trafik yönetmeliğinde yapılacak değişiklik ile, 65 yaş üstündeki sürücülerin 2-3 yılda bir sağlık muayenesinden ve her yıl psikoteknik testten geçmeleri halinde, 70 yaşını doldurana kadar ticari araçlarda çalışmalarına imkan tanınmalıdır. Yeni sürücülerin sektöre kazandırılması için çalışmalar  yapılmalı,  bazı eğitimlerin online olarak verilebilmesi için yasal düzenlemeler yapılmalıdır. Uluslararası karayolu taşımacılığında çalışacak sürücülerin eğitim içerikleri, güncel ihtiyaçlar doğrultusunda geliştirilmelidir.

Ülkemiz, ağırlıklı olarak taşımacılığı, karayolu ile yapmaktadır. Dış ticaretimizin % 40!ı AB ülkeleri ile gerçekleştirilmektedir. AB ülkeleri ile ithalat ve ihracatımızın büyük bölümü karayolu ile yapılmaktadır. Sürücü sıkıntısı nedeni ile ithalat/ ihracat yüklerini, artan oranda yabancı firmalar taşımaya başlamıştır. Tedbir alınmadığı takdirde, Türk taşımacılar giderek pazar payını kaybetme tehlikesi ile karşı karşıya kalacaktır. En sonunda da firmalarımız yabancıların eline geçme durumunda kalabilir. Böyle devam ederse, taşıma fiyatları artacak, bu ithalat ve ihracat ürünlerinin fiyatının artmasına neden olacak, Türk ürünleri dış pazarlarda rekabet gücünü kaybedecektir.

Taşıma, damarlarda dolaşan kan gibidir. Taşıma durursa, lojistik çöker, lojistik çökerse ticaret çöker, ticaret çökerse ekonomi batar. Üretmeliyiz ama bunu pazarlara ulaştırmak ta çok önemlidir. Bu gerçeği pandemi sürecinde çok iyi görmüş ve ders almış olmamız gerekiyor.

Bilal Yeşil