Teknik olarak kullanılmasında hiçbir engel yok, gerekli altyapı oluşturulduğu taktirde çok faydalı da olacaktır. Acaba hukuki ve yasal dayanak var mı ve bu dayanaklar ne kadar geçerli? Uzun bir zamandan beri bu soru kafamı kurcalıyor. Bunu paylaşmak ve görüşleri almak istedim.

Türkiye’de, AETR (Uluslararası karayolu taşımacılığında çalışan mürettebatın çalışma şartlarına dair Avrupa sözleşmesi) sözleşmesi uyarınca çıkarılan ‘’Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Yapan Araçlarda Kullanılan Takograf Cihazları Hakkında Yönetmelik’’ gereği, 16 Haziran 2010 tarihinden sonra yeni tescil edilen ve uluslararası karayolu taşımacılığında çalışan araçlarda dijital takograf kullanılması zorunlu olmuştur.

Söz konusu yönetmelik uluslararası nakliyatta çalışan araçlarda kullanılabilecek takograflar olarak analog ve dijital takografları tanımlamaktadır. Yönetmeliğin Ek-1’nde Analog takogrfafların, EK-1B’nde ise dijital takografların teknik özellikleri, tip onaylarının alınması, montajı, kurulumu, tamiri, ayarı, muayene ve hizmet dışı bırakılması ile ilgili şartlar açıklanmaktadır.

Takograf cihazlarının kullanım amacı, sürücülerin mesaisinin takibi, karayolu trafik güvenliği ve düzenlemesi olduğu görülmektedir. Yani, hangi tip takograf cihazını kim kullanacak, belirlenmesi, Aile Çalışma Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı görev alanlarında bulunmaktadır. Nitekim, İçişleri Bakanlığı yetki alanında olan 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanununun geçici 6.Maddesi şu şekildedir; ‘’ Taksimetrelerin hangi il ve ilçelerde hangi tarihten itibaren, takografların, öncelikle hangi cins araçlarda hangi tarihten itibaren kullanılacağına ilişkin esaslar yönetmelikte gösterilir.’’

Hangi araçların hangi tarihten itibaren hangi tip takograf takacağı ise 2004 yılında  ‘’Karayolları trafik yönetmeliği’ nde yapılan değişiklikte belirlenmiştir;

Takograf Cihazı ile Sürücü Çalışma Belgesi Bulundurma ve Kullanma Zorunluluğu
Madde 99- (Başlığı ile birlikte değişik: RG-02/11/2000-24218)
Takograf cihazı ile sürücü çalışma belgelerinin hangi cins taşıtlarda bulundurulacağına ve kullanılacağına dair esaslar aşağıda gösterilmiştir.
a) Takograf cihazları
1) Takograf cihazları; nitelikleri, fonksiyonları ve teknik özellikleri İçişleri Bakanlığının uygun görüşü alınmak üzere Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca hazırlanacak teknik şartnameye uygun, mekanik, elektronik veya elektro mekanik olarak imal veya ithal edilir.

Karayolları trafik kanunu ve karayolları trafik Yönetmeliği’nin ilgili hükümlerinde bugüne kadar herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. Burada mekanik olarak tanımlanan takograflar, tamamen mekanik olan telli takograflar, elektronik olanlar yerli üretim takograflar, elektro mekanik olanlar ise, son nesil hem mekanik ve hem de elektronik aksamları olan analog takograflardır. Dijital takograf sayılmamıştır.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından,  yukarda sayılan mevzuat  ve hukukun temel  ilkesi olan ‘’ Yürürlüğe sokulan hüküm,  yürürlüğe girdiği tarihten sonraki eylemlere uygulanır’’ ilkesi de  göz ardı edilerek, amacı takograf cihazlarının muayene ve damgalama hizmetlerini düzenlemek olan Takograf Cihazları Muayene ve Damga Yönetmeliğinde yapılan değişiklikle,  30 Haziran 2014 tarihinden  sonra yeni tescil edilen ve yurtiçi  nakliyatta çalışan araçlarda dijital takograf bulundurulması zorunlu kılınmış, ayrıca  hüküm geçmişe yürütülerek ,  yurtiçi nakliyatta çalışan 1996 model araçlardan başlayarak kademeli olarak analog ve elektronik  takografların dijital takograf ile değiştirilmesi hükmünü getirilmiştir.

Şimdi soru şu; AETR sözleşmesi esas alınarak hazırlanan ‘’Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Yapan Araçlarda Kullanılan Takograf Cihazları Hakkında Yönetmelik’’ te, dijital takograf uluslararası nakliyatta kullanılabilen bir takograf olarak tanımlanmıştır. İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılan Karayolları trafik yönetmeliğinde ise, yurtiçi nakliyatta kullanılabilecek takograflar arasında dijital takograf tanımlanmamıştır.

Bu yasal çerçevede;

Dijital takografın yurtiçi nakliyatta kullanılması hukuki ve yasal mıdır?

Dijital takograf kullanma zorunluluğunun, yürürlüğe girdiği tarihten önceye yürütülmesi hukuki ve yasal mıdır?

Hangi tip araçların hangi tip takografı hangi tarihten itibaren kullanacağını belirleme yetkisi, İçişleri Bakanlığı’na ait olduğuna göre,  Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın bu konuda yaptığı düzenleme hukuken geçerli olabilir mi?

Cevabı kendiniz veriniz