Okullar başladı, veliler çocukları için servis bulma telaşında. Maaşına %4-6 zam alan aileler,  servislere %13-20 zamlı ücret ödeyecekler. Temennimiz, okul servisleri ile ilgili geçmiş yıllarda yaşadığımız olumsuzlukların yaşanmaması, göz bebeğimiz çocuklarımıza herhangi bir zarar gelmemesi. Ama, görüyoruz ki geçmiş yıllarda yaşanan olumsuzlukluklardan ders alınmamış. Denetlemelerde, aranan 900’den fazla kişi yakalanmış, ehliyetsiz şahıs servis sürücülüğü yaparken yakalanmış, kazalar devam ediyor vs. … Ama birkaç gün sonra denetlemeler azalacak, yine arananlar sürücü olacak, yine ehliyetsiz kişiler servis sürücüsü olacak, yine kazalar olacak. Yazık!

En önemli sorun kazalar. Kazaların nedenleri ise; sürücülerin yorgunluğu, alkol ve uyuşturucu alması, sürüş esnasında başka işlerle uğraşması (Telefonla konuşması, mesaj çekmesi vs..), aşırı hız , araçların bakımlarının yapılmaması veya yanlış yapılması gibi hususlar. Okul servisleri ile ilgili, Milli Eğitim Bakanlığı’nın, Belediyelerin yönetmelikleri var. Yönetmeliklerde sıkı kurallar var, ciddi yaptırımlar var. Ancak, yönetmeliklerin varlığı, yeterli ve sürekli denetleme olmadığı sürece, bu olumsuzlukları önlemeye yetmiyor.

Okul servisleri ile ilgili hangi denetim ve kontroller var?

-   Araç muayenesi (Her yıl)

-   Yol kenarı denetimi ve trafik ekipleri tarafından yapılan denetlemeler, her zaman yapılabilir.

-   Servis denetim komisyonu;  Valilik ve kaymakamlıklar, her devre başında.

-   Taşımacıyı tespit komisyonu; Okul Md., okul aile birliği, öğretmen ve veli temsilcisinden oluşur.     öğrenim yılı başında,

-   Özel izin belgesi verilmesi; Belediye.

-   Bakım; Okul servis araçları her 6 ayda bir bakım yaptırmak zorundadır.

-   Ayrıca, denetimi kolaylaştırmak için, her araçta araç takip sistemi ve kamera sistemi bulunmak zorundadır.

-   Her koltukta, koltuk sensörü (Ertelenmiştir)

-   Son olarak, bu tedbirlerin yeterli olmadığı düşünülmüş olacak ki, İçişleri Bakanlığı, yeni bir genelge yayınlayarak, servis araçlarında bulunan rehber personelle okul geçidi görevlisi öğretmen, öğrenci ve velilere de trafik kural ihlallerine ilişkin tutanak düzenleme yetkisi vermiştir.

Okul aile birlikleri ve veliler, devreye girmeli, bir işveren olarak, yasalardan doğan haklarını etkin şekilde kullanmalılar, denetimin sürekliliğini sağlamalıdırlar. Standart servis sözleşmelerine ek maddeler ve yaptırımlar koyarak ve rastgele yapılacak denetimlerle servislerden daha iyi hizmet almak düşünülmelidir.  Hangi konularda ek hüküm ve yaptırımlar konabilir?

Sürücülerin çalışma saatleri; Her ne kadar belediye mücavir alanı içinde çalışacağız diye taahhüt verdikleri için, okul servislerinin takograf takma zorunluluğu yoksa da bu durum onların sürüş sürelerine uyma zorunluluğunu ortadan kaldırmaz. Sürüş ve dinlenme süreleri, insan fizyolojisi ve vücudumuzun dayanma sınırları dikkate alınarak bilimsel olarak tespit edilmiş sürelerdir. Karayolları Trafik Yönetmeliğine göre yurtiçi taşımacılıkta çalışan sürücülerin sürüş ve dinlenme süreleri aşağıdaki tabloda görülmektedir.

Sözleşmeye, bu sürelere uyma şartı ve uyulmadığında ceza şartı koyabilirsiniz. Bu bilgileri, araçta araç takip sistemi varsa, araç takip sisteminden alabileceğiniz gibi, sürücünün günlük çalışma sürelerini bir çizelge halinde, günlük veya haftalık olarak vermesi şartını da koyabilirsiniz.

Kazaların ikinci önemli nedeni aşırı hızdır;

Karayolları trafik yönetmeliğine göre, M2 ve M3 sınıf (Otobüsler ve Minibüsler) araçların hızlarının 110 Km/h ile ( AB Standardı 100 Km/h)  sınırlandırılması gerekmektedir. Hız sınırlandırma özelliği,  2000 yılından sonra üretilen benzinli ve 2003 yılından sonra üretilen tüm dizel motorlarda zorunlu olan bir özelliktir. Daha eski model araçlarda harici bir donanım olarak eklenebilmektedir. Hız sınırlandırıcı donanımın işlevi; gaza ne kadar basılırsa basılsın, aracın belirlenen hızın üzerine çıkmasına izin vermemektir. Okul servisleri şehir içinde çalışmaktadır ve şehir için servisler için belirlenen azami hız 80 Km/H’dir.  Sözleşmelere bu hüküm konabilir ve servislerden bu işlemi yaptırdıklarına dair belge istenebilir.

Araç bakımları ve Muayeneler;

Sadece belgelere bakmak yeterli olmayabilir. Belge ve faturalar ile fiziki durum karşılaştırılarak kontrol yapılmalıdır. Bazı araçlar, araç muayenesine sağlam parçalar ile ekipman ile muayeneye girmekte, muayeneden sonra tekrar söktürmektedir. Her 6 altı ayda bir yapılması gereken bakımlar için, KDV ödeyip sadece belge almak olağan işlerdendir.

Ne yapılabilir;

Mevzuatta belirlenen ve ek olarak sözleşmelere konulan kuralların uygulanması hem peryodik olarak ve hemde rastgele kontrol edilmelidir. Bu kontroller, veliler ve okul aile birlikleri tarafından yapılmalı veya sözleşme yapılan yetkili bir kuruma yaptırılmalıdır.

Standart sözleşme hükümlerine ek olarak konabilecek hüküm ve taahhütler;

-   Aracın bakımını, teknik kılavuzlarda belirtilen şekilde yapılması, faturaların ibraz edilmesi,

-   Mevzuata uygun olmayan tadilatların yapılmaması (Addblue emülatörü, EGR,SCR, DPF iptali),

-   10 numara yakıt kullanılmaması,

-   Aracının hızını 80 km/h (Veya belirlenen başka bir değer) ile sınırlandırması ve belgesinin gösterilmesi (Yetkili servisler yapabilir veya MMO gibi bir kurum ile anlaşılıp, yaptırılabilir),

-   Sürücülerin çalışma süreleri araç takip sistemi üzerinden 15 günde, haftada veya aylık olarak raporlanabilir (Araçların hepsinde araç takip sistemi vardır),

-   Kamera kayıtlarının belirli sürelerle, yedeklenmesi (Kişisel verilerin korunması mevzuatına dikkat),

-   Bu kurallara uyulmadığında, uygulanacak para cezaları belirlenmelidir.

-   Zaman zaman araçların durumu kontrol edilmeli veya ettirilmelidir. Kontrol masrafları, eksiklik varsa,  araç sahibinden alınmalıdır.

Görüldüğü gibi, okul servis araçları araç takip sistemi, kamera sistemi, koltuk sensörü vs.. gibi bir çok teknoloji ile donatılmıştır.  Buna rağmen sorunlar çözülememektedir. Çünkü denetimde esas, son olarak insan eli ve gözünün dokunmasıdır. Teknoloji denetim ve kontrolleri iptal eden değil, denetim ve kontrolleri hızlandıran ve kolaylaştıran unsurdur. Okul aile birlikleri veya veliler tarafından tespit edilen uygunsuzluklar, bir tutanakla tespit edilmeli, mülki idareye (Valilik, kaymakamlık) yazılı olarak bildirilmelidir.

Okul servisleri ile ilgili birçok mevzuat bulunmaktadır. Mevzuat sadeleştirilmeli, çelişkiler giderilmeli ve basitleştirilmelidir. Uygulanamayan hükümler, karmaşık mevzuat, yetki karmaşası, çok merkezlilik, denetim yetersizliği sonuç almayı güçleştirmektedir. Çözüm üretilirken, teknolojiden faydalanılmalı, ama uygulanabilir usül ve yöntemler geliştirilmelidir.

Bilal Yeşil

Taşımacılar